In de analyse van de ontwikkelingen in Polen betreffende hun publieke omroepstelsel (Volkskrant, p. 10, 30/12/23) valt mij op dat de insteek is dat de rechtse PiS sinds 2015 de macht binnen dat mediastelsel geheel naar zich toetrok en dat de nieuwe linkse regering dat weer ongedaan probeert te maken. Wat ik in de analyse mis is dat de PiS zo handelde omdat het meende dat juist de aan hen voorafgegane linkse regering die mediamacht naar zich toe had getrokken en het hun getouwtrek rechtvaardigde als de manier om de balans te herstellen. Graag zie ik een meer uitgebalanceerde analyse, wellicht weer door Arnout le Clerq, tegemoet.
2/1/24 – Geachte Peter van Lenth,
Allereerst de beste wensen voor 2024. De redactie stuurde mij uw mail door naar aanleiding van de analyse over het Poolse omroepbestel, die afgelopen zaterdag in de krant stond. Dank voor uw reactie. Het is zeker de moeite waard om de recente geschiedenis van de Poolse publieke omroep in een volgend stuk onder de loep te nemen. Die wijst inderdaad uit dat sinds de jaren negentig de publieke omroep (waaronder zender TVP, Polskie Radio en persbureau PAP) geneigd is om qua berichtgeving naar de zittende macht te leunen. In eerdere stukken heb ik dit regelmatig benoemd, maar het komt wegens ruimtegebrek niet in elk artikel terug. In de krant van 21 december citeerde ik politiek analist Andrzej Bobiński, die zei: ‘Elke regering heeft tot nu toe de omroep hervormd, er was altijd een relatie tussen de omroep en de regering. Maar onder PiS nam dit extreme vormen aan.’
De reorganisatie van PiS bij (met name) TVP na 2015 is het moment waarop de vergelijking met eerdere periodes ophoudt. In plaats van een lichte correctie, zoals PiS het getouwtrek destijds inderdaad rechtvaardigde, transformeerde de publieke omroep van een informatie- naar een propagandakanaal. Dat zijn niet mijn eigen woorden; ik parafraseer hier behalve de vele critici van TVP in Polen ook (oud-)medewerkers die zich inmiddels in de Poolse pers melden. De uitzonderlijke taferelen die we nu in Polen zien zijn een gevolg van uitzonderlijke omstandigheden.
De regering-Tusk heeft afgelopen maanden gezegd dat ze de omroep wil hervormen tot een werkelijk onafhankelijk medium – daarmee zou ze dus ook breken met de omroepgeschiedenis van de afgelopen dertig jaar. Daartoe is momenteel een mediawet in de maak. Of dit inderdaad gaat gebeuren, of dat Tusk en de zijnen de onafhankelijkheid van de omroep vooral met de mond belijden, zal komende periode blijken. Ik zal er in elk geval over schrijven.
Met vriendelijke groet,
Arnout le Clercq
15/2/24 – Beste Arnout,
Mijn achterstallige mail doorlezend zie ik deze reactie nu pas. Ik ben blij met de reactie.
Het blijft natuurlijk wel een dingetje: Wat betekent ‘onafhankelijk’ in de praktijk en waarom zou een publieke zender niet eveneens regeringsgezind, of goedgezind jegens de regering, mogen zijn. Goedgezind in de betekenis dat het de woorden van de regering uitlegt in termen waarin die regering zich goed uitgelegd voelt. Tegelijk kan de publieke zender zich goedgezind opstellen jegens de oppositie, in dezelfde betekenis dat de oppositie zich kan vinden in de oppositionele uitleg. Kijken we naar de Nederlandse situatie (want waarom zou die zoveel gunstiger zijn), dan werd er door onze rechtse oppositie veel geklaagd over de NPO, vooral omdat die rechtse oppositie zich kwaadaardig uitgelegd of genegeerd voelde worden. Onafhankelijk zou bij een publieke omroep moeten betekenen dat de redacties zich niet hoeven laten intimideren of chanteren. Maar als het in de praktijk betekent dat een redactie lekker toch de eigen politieke kleur doordrukt (zonder dat kenbaar te maken), dan is dat zuur voor de belastingbetalers en slecht voor de democratie.
Dat waren even mijn twee centen.
Groet,
Peter van Lenth
- Populisme - 3 september 2025
- Kantelen naar rechts - 3 september 2025
- “Wij eisen de nacht op” - 1 september 2025