“We wisten het niet”

Peter van Lenth
Volg me

Vandaag komt een boek uit, van de hand van Ies Vuijsje, waarin wordt afgerekend met het ‘feit’ dat de Nederlanders pas vanaf 1943 het vermoeden kregen dat de gedeporteerde joden niet zozeer in werkkampen zaten, maar dat hen een nog veel erger lot getroffen had. Vuijsje deed historisch verantwoord onderzoek en moet concluderen dat Nederland het al in 1942 (toen de ‘Endlösung’ begon) wist of kon weten. Er moet sprake zijn geweest van verdringing, het om psychologische motieven niet wìllen weten. Zelfs Lou de Jong, onze nationale WOII-geschiedschrijver, deed klaarblijkelijk aan verdringing, gezien diens conclusie dat berichtgeving over genocide ‘niet frequent, niet regelmatig en niet vrij van innerlijke tegenspraak’ was. Laat dit alles nog eens tot je doordringen…. Stel je toch eens voor: Een bezettingsmacht houdt ons land in zijn sterke greep en is meedogenloos. Wie tegensputtert wordt extreem hard aangepakt. Er zijn op zeker moment razzia’s en dagelijks worden honderden moslims naar kampen afgevoerd. Al na enkele dagen (tegenwoordig na een enkel uur) komt een consistente stroom berichten op gang dat die moslims daar een injectie krijgen en vervolgens dood gedumpt worden in een massagraf. Wat zou je doen? Of zou je er alleen maar gelaten op reageren… met ongeloof, écht ongeloof, wellicht? Ik denk dat op zo’n moment zelfs de wel overtuigde eenling aanvankelijk volstaat met machteloos toekijken, in de wetenschap dat verzet alleen kans maakt als het op een georganiseerde wijze gebeurt. Deze eenling wacht op zo’n moment als het ware op signalen en instructies, van de verdreven regering of van de regering van een goedgezind land, om in verzet te komen. Zulke signalen en instructies zijn in 1942 niet gekomen. Nee, we stonden erbij en keken ernaar. En met ‘we’ bedoel ik dus vooral degenen die het voortouw in het verzet hadden moeten nemen: de regering in ballingschap bijvoorbeeld. Wij verwijten de oude Duitsers hun uitspraak “Wir haben es nicht gewusst”. Maar we moeten constateren dat de Nederlanders zelf ook een bord voor de kop hebben gehad.

Getagd . Bladwijzer de permalink.

Over Peter van Lenth

Vroeguh was ik hartstikke links en gaf ik op rechts af. Maar ja, de tijden veranderen en ik ben tot nieuwe inzichten gekomen. Welke? Lees mijn artikelen.

0 reacties op “We wisten het niet”

  1. Anja zeggen:
    Hoi Peter,
    Ik heb het vandaag gezien op het nieuws en ging vor de nieuwsgierigheid ook hier even wandelen.
    Zoals ik het heb meegekregen wat het nieuws betreft, is het volgens mij niet alleen géén plaat voor de kop geweest, maar ik denk ook een héél groot stuk angst, om te helpen.
    Vind het wel in en in triest dat zelfs Lou de jong dit niet vermeld heeft, terwijl hij ervan wist.
    Voor mij is de grote vraag, waarom heeft hij dit verzwegen?
  2. Peter zeggen:
    Je bedoelt waarschijnlijk wèl een plaat voor de kop. 🙂

    Ies Vuijsje opperde dat Lou de Jong op die manier zijn eigen medeschuld wegdrukte. De Jong was in de oorlog zelf in Engeland en in de positie om de regering te adviseren. Hij heeft toen niet gemeld wat er werkelijk in die kampen gebeurde en dat eveneens niet geadviseerd om het verzet te laten ingrijpen. Een schuldgevoel hierover na de oorlog zou hem ertoe hebben gebracht net te doen (ook naar zichzelf toe) alsof ‘we’ het in 1942 nog niet wisten.

  3. Anja zeggen:
    Natuurlijk bedoel ik wèl een plaat voor de kop en niet zo’n kleintje ook, het staat er eenbeetje krom neergezet door mij, ben ik soms nogal goed in. 😉
    Maar dat Lou de Jong dit heeft verzwegen, ook al zou het door schuldgevoel zijn, deugt natuurlijk van géén kanten.
  4. Peter zeggen:
    Ies Vuijsje zei in een interview dat hij De Jong er niet meer naar heeft gevraagd. De Jong was de afgelopen jaren niet meer zo gezond en het had weleens te confronterend hebben kunnen wezen. Anderzijds, nu kon De Jong zich niet verdedigen. Ik denk dat we zijn naam alleen al daarom wel hoog moeten houden.
  5. Anja zeggen:
    Kan wel zijn, maar deugen doet het niet natuurlijk.
  6. Peter zeggen:
    Mij persoonlijk gat het te ver iemand van het statuur van Lou de Jong af te doen als niet deugend. Die term reserveer ik liever voor degenen die zelf, bewust, slechte daden verrichten.
  7. Peter zeggen:
    Het is wellicht goed het volgende toch ook hier te vermelden:

    Een broer vertelde me gister al dat mijn vader erover had geschreven in het ‘familieboek’ en dat hij daar kerst 1943 noemt. Ik heb mijn vader zonet even gebeld en hij bevestigt dat nogmaals. Hij hoorde van de vergassingen van een Pool die hij de Pyreneëen over moest smokkelen. Tot die tijd ging hij ervan uit dat er in de kampen heel veel doden vielen, maar dat het om vergassing ging was hem niet eerder bekend. Hij, zijn moeder en anderen vonden het – ik heb het nu over 1942 – meer dan vreemd dat bijv. zelfs babies werden opgeroepen om daarginds te ‘werken’. Anderen, zoals een broer, geloofden wel in dat mildere verhaal.
    Het verhaal van de Pool schokte mijn vader wel degelijk. Toen pas drong het tot hem door wat het lot was geweest van zijn ouders en broers. Ook vertelde hij me zojuist nog dat hij na de bevrijding direct terugkwam naar Amsterdam in de verwachting dat er toch wel overlevenden zouden zijn. De volle omvang van de genocide was zelfs toen (in 1945 dus) nog niet doorgedrongen. Het ongeloof was tot dat moment nog steeds aanwezig, zelfs bij mijn argwanende vader.

    Het verhaal van mijn vader weerspreekt de stelling dat de Nederlanders er al in 1942 van wisten. Er waren wel veel geruchten over vele doden in de kampen, die geruchten werden door sommigen meer geloofd dan door anderen. Of de Nederlanders er in 1942 al van konden hebben geweten, is een vraag waar het boek van Vuijsje wellicht bevestigend antwoord op geeft.

    Wat overeind blijft, is mijn gevoel dat er een merkwaardige verantwoordelijheid ligt bij de destijdse regering in ballingschap, mocht die wel al eerder geweten (kunnen) hebben van wat zich in de concentratiekampen (mogelijk) afspeelde. Het is wellicht een feit dat de Duitsers bewust geheim wilden houden wat daar gebeurde (en je kan je afvragen waarom zij dat geheim wilden houden), maar ik vind het persoonlijk stug dat ze zoiets zolang echt geheim konden houden, zelfs toen.

  8. bo zeggen:
    Mijn vader was 14 jaar in de oorlog. Zijn ouders waren streng katholiek maar wat ze gedaan hebben is in 1943 joodse mensen onderdak geven en wel in de kelder want daar was het veilig. Mijn vader zijn ouders wisten dat het gevaarlijk was voor joodse mensen en dat ze opgepakt zouden worden. Ik ben altijd trots geweest dat ze dit gedan hebben. De moeder van mijn vader heeft voor de voordeur gestaan met duitse soldaten gezichten vlak voor haar neus.Zij kwamen omdat ze dachten dat mijn oma iets achter hield. Mijn oma was een held, ze bad wel om haar kracht vast te houden. Ze bleef in de deuropening staan en die moffen kwamen er niet in.De joodse mensen bleven veilig.
  9. Peter zeggen:
    Dit wist ik niet, Bo, en het is absoluut een verzetsdaad om te koesteren. Niet helpen was immers een veiliger keus, dus dit zegt echt wel wat over je grootouders.

    Met Vuijsje is 20 april j.l. overigens een televisie-interview geweest.

  10. Ruud Antonisse zeggen:
    Deze oorlog heeft veel levens gekost. Er waren ongetwijfeld Nederlanders die al redelijk snel, sommige zelfs al voor dat de oorlog was uitgebroken, wisten dat er massaal mensen werden vermoord. Mijn vader realiseerde het zich pas toen hij zelf moest onderduiken, nadat hij als timmerman voor de duitsers moest werken in oost Duitsland. Hij was daar heen gezonden vanuit de gevangenis nadat hij ‘hout had gesprokkeld’ Ik denk dat veel mensen vooral met hun eigen narigheid bezig waren. Zo was de buurvrouw haar kat kwijt. Mijn vader had er soep van gemaakt, het is haar pas na de oorlog opgebiecht, door mijn moeder. Het is onnodig mensen nu te veroordelen over hun rol in de oorlog, zinvoller is het inderdaad om zelf niet de ogen te sluiten voor haatzaaierij. Laten we maar hopen voor onze kleinkinderen dat we een antigif hiertegen gaan vinden, want vandaag of morgen gaat het echt mis. 🙁
  11. Peter zeggen:
    Ruud, het punt van discussie is (zou kunnen zijn) wat ‘we’ zouden doen als we hoorden over moslims die massaal omgebracht worden in een kamp. Met dat voorbeeld probeerde ik ons eigen geweten te testen. Hoe zou jij, ik, wie dan ook die nog leeft, reageren? In dit verband is haatzaaierij een aardige: Als ik jou zou melden dat de Drentenaren de moslims aldaar massaal vermoorden, zaai ik dan haat jegens de Drentenaren?
  12. bo zeggen:
    Zou je wat willen doen en gaan naar http://www.uitzendinggemist.nl en dan naar de film meiden van halal. Ik mben benieuwd wat je hier van vindt. Ik heb het gezien en was erg onder de indruk van het positieve verbale. Breng mensen bij elkaar en praat. Veel plezier
  13. Peter zeggen:
    Okay, gezien. Even hier wat reclame maken:
    De Meiden van Halal zijn terug!
    Wekelijks vanaf zondag 23 april,
    16.00 uur bij de NPS op Ned. 3
    Na tv-uitzending online terug te zien, vanaf 18.00 uur ??
    Of klik hier.

    Wat ik ervan vond? Drie vlotte, prettige meiden. Als ze representatief (zouden) zijn, dan staat niet veel de integratie in de weg. Wel heb ik het gevoel dat ze het er een beetje om doen. Net zoals die joodse jongen trouwens.

  14. Ruud Antonisse zeggen:
    Ha die Peter, om jouw vraag direct te beantwoorden. Nee, dan zouden we daar wat aan moeten doen en de foute Drentenaren opsluiten. Indien we echter 50 jaar later dan praten over dat de Drentenaren Moslims hebben vermoord, met als onderliggende boodschap .. Drentenaren zijn fout… dan … vind ik dat je onrecht doet aan de Drentenaren die hier niet aan hebben meegedaan. De situatie bepaald natuurlijk in hoeverre Drentenaren als boeren in het algemeen uberhaupt vrij over land mogen lopen. Ubrigens.. jl zondag morgen liep ikk met Floor langs diverse praalwagens met bloemekes en daar was zowaar een enorme tafel gevuld met oranje helmen!! Diverse Duitse bezoekers moeten zich toch ongemakkelijk voelen bij de aanblik van deze overigens plastique hoofddeksels. Onbegrijpelijk dat iemand met normaal verstand bij zo’n evenement met dit soort stemmingbedervend materiaal gaat staan leuren. 😮
  15. Ruud Antonisse zeggen:
    Ha die Peter, om jouw vraag direct te beantwoorden. Nee, dan zouden we daar wat aan moeten doen en de foute Drentenaren opsluiten. Indien we echter 50 jaar later dan praten over dat de Drentenaren Moslims hebben vermoord, met als onderliggende boodschap .. Drentenaren zijn fout… dan … vind ik dat je onrecht doet aan de Drentenaren die hier niet aan hebben meegedaan. De situatie bepaald natuurlijk in hoeverre Drentenaren als boeren in het algemeen uberhaupt vrij over land mogen lopen. Ubrigens.. jl zondag morgen liep ikk met Floor langs diverse praalwagens met bloemekes en daar was zowaar een enorme tafel gevuld met oranje helmen!! Diverse Duitse bezoekers moeten zich toch ongemakkelijk voelen bij de aanblik van deze overigens plastique hoofddeksels. Onbegrijpelijk dat iemand met normaal verstand bij zo’n evenement met dit soort stemmingbedervend materiaal gaat staan leuren. 😮
  16. Peter zeggen:
    Toch, geschiedschrijven hoort er wel bij. En als het goed is, dan leren we van het verleden. En de nuance (er zijn ook goede Drentenaren) moet er ook zijn, natuurlijk. Arme Drentenaren trouwens. Kom, we stappen over op Zeeland. 🙂

    Ik denk dat ze momenteel met die helmen in hun maag zitten, want ze mogen dus niet mee naar Duitsland. Dat bedrijf zit overigens in Vijfhuizen.

  17. Ruud Antonisse zeggen:
    Uiteraard kan ik hier niets tegenin brengen, akkoord. En dat van die Helmen uit Vijfhuizen is een verklaring natuurlijk, misschien is het bruikbaar als schepjes om water uit bootjes te hozen, of voor de nieuwe bulderbaan als richtingwijzers of misschien mag Juttersdok over niet al te lange tijd ze komen ophalen. In dat geval wordt de aangeboden waar geweigerd, dat lijkt me logisch.. ciao ik ga naar Vlaanderen daar heb je tenminste een minister sociale economie. 😉

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *