- Is ‘Critical (Race) Theory’ echte wetenschap? - 14 december 2021
- Het internet als mindblower en de mensenrechten als bron van onrust - 17 april 2021
- De ernstige fout in de UVRM: Universalisme - 11 februari 2021
In januari j.l. publiceerde ik hier een eveneens in het NRC verschenen artikel van de hand van Wesley van de Berg. Vandaag ontving ik van hem wederom een e-mail met een in het NRC verschenen artikel. Laat ik maar weer net als toen ook hier publiceren. Staat het tenminste gearchiveerd op het internet. En het is een interessant onderwerp, althans, dat vind ik. En ik ben hier toch de hoofdredacteur, nietwaar. Daar gaat ‘ie…
Wesley van de Berg schrijft:
Het manifest dat het European Muslim Network onder voorzitterschap van Tariq Ramadan onlangs uitbracht en dat oproept tot een nieuw “wij-gevoel” van moslims en niet-moslims overtuigt niet (“Stop de sluipende angst voor ons moslims”, Opinie 6 juli).
Ramadan zegt behartenswaardige dingen: “Moslims moeten blijk geven van vertrouwen in hun vermogen een vreedzaam onderdeel van de westerse maatschappij te zijn”. Het is inderdaad een belangrijke voorwaarde voor duurzaam samenleven: geen gewelddadige strijd tegen anders-gelovigen.
Ramadan gaat gelukkig verder: “Beklemtoond moet worden dat moslims loyaal dienen te zijn aan de wetten van het verblijfsland”. Zo is het: wie in het Westen wil leven, dient de beginselen van de democratische rechtsstaat in het hart te sluiten; wij moeten pal staan voor rechtsgelijkheid en vrije verkiezingen.
Ramadan geeft moslims ook aan hoe tot die vreedzame loyaliteit te komen: “Het is onze taak om ons het erfgoed opnieuw eigen te maken opdat moslims kunnen bevestigen dat de leer van de islam moslims opwekt tot zelfhervorming en we moeten afstand nemen van de radicale, letterlijke en culturele interpretatie van de bronnen”.
Maar welke “leer van de islam” bedoelt Ramadan hier eigenlijk, en wie moet moslims die leer bijbrengen? Afstand moet genomen worden van de eeuwenlange overdominante soennitische leer en sjiietische leer die staan voor rechtsongelijkheid en onvrije verkiezingen. Beide zitten theologisch dichtgetimmerd, hebben ‘de poort naar de vrije interpretatie’ gesloten en hebben op afvalligheid doodverklaring voor de wet staan. Beide worden gedragen door schriftgeleerden, moskeeën imams, koranscholen, wetsscholen en het islamitisch onderwijs. Tot welke zelfhervorming moet dat leiden? En als hervorming in onze richting gaat – het snel opkomende radicaal soennitische salafisme wijst vooralsnog op het tegendeel – gaat die hervorming dan snel genoeg?
Zeker is dit. De moslimgemeenschap vormt binnen 100 jaar een zeer aanzienlijke machtsfactor in Europa. Er zijn geen moskeeën waarin de noodzakelijke liberale scheiding van heilig boek (kerk) en grondwet (staat) wordt gepredikt – ook bij de zichzelf liberaal noemende Ahmaddiyya’s niet: zo gaf de imam de koningin geen hand terwijl er toch geen religieuze dienst gaande was. Alleen alevieten, een heel kleine islamitische minderheidsgroep met een humanistische leer, erkennen die scheiding, maar als esotherische godsdienst is dat geen alternatief. En liberale intellectuele moslims hebben
nauwelijks aanhang; hun aanhang zit voornamelijk bij autochtone moslims.
De vraag is dus of de overgrote soennitische en sjiietische meerderheid in Europa, zich zonder liberale schriftgeleerden, imams, moskeeën, koranscholen, wetscholen en zonder liberaal islamitisch onderwijs zal kunnen voorbereiden op het dragen van de democratische rechtsstaat. Een eenvoudig “ja” op die vraag onderschat het aanhoudende gewicht op de moslimgemeenschap van tien eeuwen soennitische en sjiitische islam.
Een overtuigend manifest dient expliciet te pleiten voor het openen van liberale moskeeën en tegelijkertijd het sluiten van soennitische en sjiitische moskeeën. Als wel het eerste maar niet het laatste gebeurt, valt te vrezen voor een nieuwe godsdienstoorlog op Westers grondgebied. Dat risico en wie weet nog erger mogen wij – niet-moslims en loyale moslims – niet lopen.
Drs. Wesley van de Berg is socioloog en initiatiefnemer van de buiten-universitaire werkgroep “Staat en godsdienstvrijheid”
