Geen recht om te kwetsen?

Peter van Lenth
Volg me

Volgens onze koningin hebben we geen recht om te kwetsen. In een kerstrede waar ik overigens goeddeels van harte achter sta, stelt ze zich met deze ‘reprimande’ bijvoorbeeld aan de kant van degenen die Ayaan Hirsi Ali beschuldigden van het goedpraten van beledigen. Alsof AHA dat werkelijk zo bedoelde, of, als we AHA er even buiten laten, alsof er werkelijk mensen zijn die een recht op beledigen voorstaan. AHA is verkeerd vertaald en die mensen worden verkeerd uitgelegd. Hoewel… er zijn sindsdien inderdaad mensen die letterlijk zeggen dat er een recht op beledigen bestaat. Dat moeten ze niet zo doen. Zij denken daarin te zijn voorgegaan door AHA. Maar nogmaals, AHA had het niet over een recht om te beledigen. Even terug naar de beroemde/beruchte rede in Berlijn. Voor de goede orde heb ik het voorgaande blog aan die tekst gewijd, als naslagwerkje. (Dat blog is alleen-om-te-lezen, ergo er kan niet gereageerd worden.)

De titel van de, in het Engels gehouden, rede is: The Right to Offend. Journalisten hebben dat vertaald als het recht om te beledigen. Slaan we er een woordenboek op na, dan blijkt ‘to offend’ meerdere gradaties van ernst te hebben. ‘Beledigen’ staat erbij vermeld, maar daarmee is niet gezegd dat AHA juist die vertaling op het oog had. Kijk bijvoorbeeld hier en merk op dat er andere vertalingen mogelijk geweest waren, bedoeld waren. Voorbeelden:

  • Iets zeggen dat een ander blijkbaar irriteert.
  • Iets zeggen waar een ander blijkbaar boos om kan worden.
  • Iets zeggen waar een ander zich blijkbaar onprettig bij voelt.
  • Een ander blijkbaar tegen de haren in te strijken.
  • Iets doen wat de ander blijkbaar afwijkend van het rechte pad vindt.
  • Iets doen wat de ander blijkbaar zondig vindt.
  • Iets zeggen wat de ander blijkbaar provocerend vindt.

Je zou natuurlijk kunnen tegenwerpen dat het woordje ‘blijkbaar’ in al deze definities niks te zoeken heeft. Maar ik verdedig het gebruik ervan door erop te wijzen dat AHA in haar rede heel duidelijk de grenzen van het recht aangaf, door te wijzen op een extra recht erop van de media, door te stellen dat het binnen de wetsgrenzen moet geschieden en vooral dat het recht ertoe dient om te voorkomen dat mensen monddood gemaakt worden door groeperingen die huilend zeggen zich beledigd te voelen, maar feitelijk vooral beogen andersdenkenden te onderdrukken. Zij zegt in feite het volgende:

  • Dat een ander zich blijkbaar irriteert aan iets in jouw uitspraken, wil nog niet zeggen dat die uitspraken slecht zijn.
  • Dat een ander blijkbaar boos wordt om iets in jouw gedrag, wil nog niet zeggen dat jouw gedrag verkeerd is.
  • Dat een ander zich blijkbaar onprettig voelt bij iets in jouw gedrag, wil niet op voorhand zeggen dat je het maar achterwege moet laten.
  • Dat een ander, bijv. een gelovige, vindt dat jij van het rechte pad afwijkt of zondig bent, wil niet automatisch zeggen dat je een slecht of zelfs duivels mens bent.
  • Dat een ander jouw woorden provocerend vindt, wil nog niet zeggen dat ze dus niet gezegd mogen worden.

AHA staat voor ons recht op vrije meningsuiting en constateert dat het onmogelijk is dat recht goed toe te passen zonder ook maar iemand op zeker moment ‘blijkbaar’ te raken. Al degenen die slechts met zalvende woorden hun mening uiten, zijn uiteindelijk niet in staat om onze diepste verworvenheden te beschermen tegen kwaadwillenden. En al degenen die opriepen tot begrip voor de cartoon-verbranders, of matiging van onze cartoonisten en commentatoren, of toegaven aan boycots vanuit de moslimwereld, kregen van AHA een veeg uit de pan, want deze mensen waren op hun beurt bezig met het irriteren, boos maken en provoceren (en ja, voor wie het zo wil voelen, kwetsen) van nu juist degenen die onze vrijheid van meningsuiting in de praktijk met hart en ziel uitdragen: onze cartoonisten, commentatoren, filmmakers en andere mediamakers.

Maar afgezien van haar impliciete kritiek op AHA, was ik dus best content met de kerstrede van onze koningin.

Getagd . Bladwijzer de permalink.

Over Peter van Lenth

Vroeguh was ik hartstikke links en gaf ik op rechts af. Maar ja, de tijden veranderen en ik ben tot nieuwe inzichten gekomen. Welke? Lees mijn artikelen.

0 reacties op Geen recht om te kwetsen?

  1. Hartman zeggen:
    Zelf vind ik niet dat je iemand kunt beledigen. Iemand kan zich wel beledigd voelen maar dan hangt het van de innerlijke sterkte van iemand af of hij of zij daarboven staat en de dialoog juist wil aangaan. Als je op de dialoog gesteld bent, is het niet slim om woorden te gebruiken waarvan je weet dat die niet zullen aanslaan. Als AHA bijvoorbeeld de moslima’s wil bevrijden van hun juk, dan zal zij zich in hun taalgebied moeten begeven en die taal spreken die hun aanspreekt. Als de moslima’s zelf (!!!!!!!!!) aangeven dat ze niets ophebben met AHA dan getuigt het van domheid als AHA gewoon haar redeneertrant en -vorm aanhoudt. Dan is ze net zo kortzichtig als ijzeren Rita die net als AHA dan nog veel te leren heeft.
    Hartman
  2. pvl zeggen:
    Hmm, prikkelend antwoord. En ik denk dat de wil om de ander mee te krijgen er vaak voor zorgt dat ‘gematigde’ woorden worden gekozen. Probleem is echter dat soms de boodschap aan dovemansoren lijkt te zijn besteed en zelfs zwaar gematigde woorden al als beledigend worden ervaren. Dat hebben we zeker vroeger constant kunnen waarnemen bij moslim-landgenoten. Ze werden binnen de kortste keren kwaad, hoe mild de kritiek ook was. Mensen als Ayaan waren blijkbaar nodig om deze mensen wat te wennen aan de westerse debatcultuur.
  3. Doei zeggen:
    Hoi pvl,

    Ik vraag me af of HAMA xfcberhaupt AHA op het oog had met haar kersttoespraak. Wellicht doelde zij ook op columnisten, cabaretiers, (verbale) agressie tegen medische diensten. Van AHA weet ik niet zoveel, maar er bestaat wel onnodig verbaal geweld tegen moslims en christenen.

    Als christen vind ik het niet fijn om dingen te horen als: jouw God is een vuile nazi. Het is voor niet-gelovigen vaak moeilijk voor te stellen dat voor mij God als een vader is. Ik zeg toch ook niet tegen een athexefst: je moeder is een grote aidshoer. Voor mij is dat hetzelfde.

    Ik denk dan: verwacht zo iemand nu serieus dat ik door zijn opmerking ont-keerd wordt tot het athexefsme?

    Er bestaat tussen bevolkingsgroepen verschillende opvattingen over wat beledigen is. Ik zou zeggen: probeer de ander te dienen en gebruik woorden waarmee het debat vóóruit komt i.p.v. iets ‘gematigds’ te zeggen waarvan je al weet dat je je discussiepartner er enorm mee beledigt. Misschien doen Moslims inderdaad achterlijk. Maar beledigen brengt niemand op andere gedachten, maar versterkt hem juist in zijn overtuiging.

    Trouwens heb je nog zin om mijn reactie op de datishardman blog te beantwoorden?

    Tot doeis!

  4. pvl zeggen:
    Dag Doei, (grappige woordspeling, vind ik zelf)

    Ik ben blij met je reaktie, maar ik ‘verbaas’ me wel over de strekking. Immers, ik deed de nodige moeite om te laten blijken dat AH géén recht op beledigen heeft gepredikt. Haar pleit voor ’the right to offend’ moet niet met ‘het recht om te beledigen’ worden vertaald. Ik begrijp trouwens dat ’the right to offend’ ook vermeld wordt in een officieel document, waarschijnlijk de ‘Verklaring van de Rechten van de Mens’.

  5. Doei zeggen:
    Hoi pvl, je gooit de betekenissen van het overgankelijke en onovergankelijk gebruik op een hoop. Maar taalkundig gezien is dat natuurlijk niet kosjer.

    To offend (La:offendere) betekent in de onovergankelijk vorm (zoals AHA het gebruikt) ‘kwaad doen’ of ‘ergeren’.

    In de bijbel betekent het ook ‘zondigen’ (KJV). Afgezien van de vraag of iemand een ‘right to offend’ heeft, is het nogal vreemd om zo’n stelling te roepen. Als je in een publicatie met veel tamtam beweert dat je beschikt over zo’n recht, benadruk je nog eens je voorbedachte rade.

    Ayaan heeft het recht om anderen te ergeren, zegt ze. Maar dat is slechts haar mening en niet een feit. In andere culturen is men van mening dat je vrouwen moet besnijden. Maar ook dat is slechts een mening.

    In Nederland zijn we vrij, maar niemand is zo vrij dat hij een ander mag bestelen. Sommigen ervaren dát als beperking van hun vrijheid.
    Vrijheid kent dus altijd grenzen, die van te voren vastgelegd zijn.

    De meesten vinden diefstal en moord moreel verwerpelijk, maar sommigen vinden beledigen moreel niet verwerpelijk. Totdat ze zelf publiekelijk beledigd worden, want dat vinden ze wel verwerpelijk.

    De sleutel in het right-to-offend debat is: geweten. Mijn mening is dat iedereen naar zijn geweten moet luisteren voordat hij iets over een ander zegt. Iedereen kan enigszins inschatten of zijn woorden een ander zullen overtuigen of beledigen.

    Als je naar je geweten luistert zie je het belang van de ander.

  6. pvl zeggen:
    Als ik hierop inhoudelijk zou reageren, zou ik dat het beste kunnen doen met een tekst als het blog zelve. We zouden dan in een vicieuze cirkel belanden, zo vermoed ik. Laat ik daarom volstaan te verwijzen naar de blogtekst. Die bevat het volledige verweer tegen je stellingen. Ergo, lees het blog nog eens goed.
  7. Esther zeggen:
    Hoi pvl

    Je/u zei:
    >>> Haar pleit voor ’the right to offend’ moet niet met ‘het recht om te beledigen’ vertaald worden<< Is het misschien een optie om bijbelvertaler te worden :D? Komt er wellicht wat meer waarheidsgetrouwe info boven water.
    Grapje …(even voor de traditionele bijbelgetrouwen onder ons. Het was niet beledigend bedoelt!!!).

    Ik denk persoonlijk dat de media het lekker vond om Ayaan op dergelijke, toch wel een beetje zwartkijkende manier te vertalen. Het is natuurlijk een behoorlijke aantrekker, om een artikel op dusdanige wijze te openen. Wie wat vaker naar Ayaan gekeken heeft kan weten dat de vrouw het niet zo bedoelt als men nu over probeert te laten komen.

    Wat betreft het recht van eigen mening. Naar mijn mening gaat het om de intentie waarmee iets gezegt wordt toch? Dat is toch ook wat G'd aanziet.(het hart) Waarom zeggen of doen we iets. Of dit beledigend is is dan niet onze zorg maar voor rekening van de ontvanger. Want voor een ander doe of zeg je het toch nooit goed. En al bedoel je het nog zo goed,dan weten ze het in de media wel anders te vertalen!.

    Mvg Esther

  8. Esther zeggen:
    Hoi pvl

    Je/u zei:
    >>> Haar pleit voor ’the right to offend’ moet niet met ‘het recht om te beledigen’ vertaald worden<< Is het misschien een optie om bijbelvertaler te worden :D? Komt er wellicht wat meer waarheidsgetrouwe info boven water.
    Grapje …(even voor de traditionele bijbelgetrouwen onder ons. Het was niet beledigend bedoelt!!!).

    Ik denk persoonlijk dat de media het lekker vond om Ayaan op dergelijke, toch wel een beetje zwartkijkende manier te vertalen. Het is natuurlijk een behoorlijke aantrekker, om een artikel op dusdanige wijze te openen. Wie wat vaker naar Ayaan gekeken heeft kan weten dat de vrouw het niet zo bedoelt als men nu over probeert te laten komen.

    Wat betreft het recht van eigen mening. Naar mijn mening gaat het om de intentie waarmee iets gezegt wordt toch? Dat is toch ook wat G'd aanziet.(het hart) Waarom zeggen of doen we iets. Of dit beledigend is is dan niet onze zorg maar voor rekening van de ontvanger. Want voor een ander doe of zeg je het toch nooit goed. En al bedoel je het nog zo goed,dan weten ze het in de media wel anders te vertalen!.

    Mvg Esther

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *