- Is ‘Critical (Race) Theory’ echte wetenschap? - 14 december 2021
- Het internet als mindblower en de mensenrechten als bron van onrust - 17 april 2021
- De ernstige fout in de UVRM: Universalisme - 11 februari 2021
Timor El-Dardiry, kortweg Timorel, kreeg van de Volkskrant de ruimte om uiteen te zetten dat in Nederland ook de katholieken is overkomen wat momenteel de moslims overkomt. (Zie onderaan voor de vindplaats van het artikel van Timorel.) Zoals de moslims momenteel worden zwart gemaakt, zo waren tot enkele decennia geleden de katholieken de zwarte piet. Er zitten veel interessante details in zijn verhaal en die details doen er ook toe. Toch overviel me bij het lezen geregeld het gevoel dat Timorel bij het vergelijken de plank steeds net even misslaat. Tijd voor voorbeelden:
“Nog maar dertig jaar geleden kende de Nederlandse grondwet een verbod op processies. Plaatselijke overheden konden zulke optochten van katholieke geestelijken en gelovigen verbieden, behalve in plaatsen waar deze al vóór 1848 gebruikelijk waren. Processies zouden de openbare orde verstoren, de straat tot kerk maken, het protestantse karakter van de natie aantasten, een wapen in handen van het Vaticaan vormen om het rooms-katholicisme in de openbare ruimte op te dringen, en een symbool zijn van achterlijkheid en afgoderij.”
Ik had verwacht dat daarna ‘waarheidsvinding’ zou komen, maar Timorel volstond met een verhaal dat erop neerkomt dat het allemaal retoriek was geweest. En dat geloof ik eigenlijk niet zomaar. Ik denk dat zulke uitspraken niet vanzelf waren ontstaan. Er moet grond zijn geweest om die harde uitspraken over de katholieken te doen.
Daarna verhaalt Timorel over de leugenachtigheid waarvan katholieken beschuldigd werden en hij vergelijkt dat met dezelfde beschuldiging die momenteel moslims ondervinden. Waarna hij uitlegt wat de katholieken ertoe bracht om te vinden dat ze onder omstandigheden mogen liegen – namelijk om zich het vege lijf te redden door temidden van protestanten het katholiek-zijn te ontkennen – en dat voor de moslims eenzelfde reden geldt. Ik ben het hierover echter oneens met hem. In de Koran staat toch duidelijk dat liegen en bedriegen mag. Niet zozeer om vervolging te voorkomen, maar om het einddoel te bereiken: de stichting van de Islamitische (wereld)staat. Dat lijkt me toch echt een leugen van totaal andere aard, al zal het destijds voor de sjiieten ook een manier zijn geweest om hun soennitische ‘broeders’ van het lijf te houden. Ik lees zijn vervolg dan ook met de nodige vertwijfeling:
“Voor […] islamcritici is takkiya (mogen liegen en bedriegen, PvL) echter hét bewijs voor een islamitische samenzwering tegen het Westen. Moslims zouden hun ware intenties, bijvoorbeeld invoering van de sharia, mogen verbergen totdat ze de meerderheid vormen. Het is onmogelijk deze stelling te ontkrachten. Je kunt niet even een opiniepeiling onder moslims houden, want ja, ze kunnen ook liegen over het liegen. Het begrip wordt dus zonder context gebruikt om een hele bevolkingsgroep als onbetrouwbaar te bestempelen.”
Ik denk dat je wèl prima een opiniepeiling kunt houden. Met name sociaal-psychologen zijn voldoende geschoold om verhuld te peilen. Bovendien maak ik maar zelden mee dat een ‘islamcriticus’ de hele bevolkingsgroep als onbetrouwbaar bestempelt. De nadenkenden onder hen letten er goed op niet alle moslims over een kam te scheren. Er heerst een behoorlijk besef dat met name ‘de gewone moslim’ – in al zijn naïviteit – denkt gelovige te zijn van een spirituele, niet-politieke, vreedzame religie. Wanneer de islamcriticus de Islam bekritiseert, doelt deze op de interpretatie van de fundamentalisten onder de moslims; degenen die menen dat de Koran en Mohammed letterlijk genomen moeten worden. De woorden van Timorel – hoe goed bedoeld ook – doen deze islamcritici geen recht.
De volgende woorden staan bovenaan in het onderdeel ‘retoriek’:
“Het alarmisme rondom katholieken had een essentialistisch karakter: uit veel antipapistische bronnen spreekt de aanname dat het rooms-katholicisme is terug te brengen tot een omvangrijke, onveranderlijke kern van geloofs- en gedragsregels die vervolgens op vrijwel iedere katholiek van toepassing is. Er lijkt te veel aandacht te zijn besteed aan wat de wezenskenmerken van het katholicisme zouden zijn, en te weinig aan de veranderende opvattingen en handelingen van katholieken zelf.”
Dat zou best eens het geval kunnen zijn geweest. Het is dan natuurlijk Timorel’s hoop dat het idem dito bij de moslims zo’n vaart niet loopt en dat over 50 jaar zal blijken dat ook die groep van binnenuit en vanzelf andere opvattingen ging koesteren. Ik hoop het met hem. Maar zou het misschien ook zo kunnen zijn dat al dat ‘alarmisme’ van destijds toch wel degelijk een bijdrage heeft geleverd aan die ‘veranderende opvattingen en handelingen’ van katholieken?! Ik weet zeker dat het ‘alarmisme’ van tegenwoordig vooral dàt beoogt: de emancipatie van de moslimgemeenschap. Er is de stille hoop dat de individuele moslim zich alle kritiek aantrekt en er op een constructieve wijze mee aan de slag gaat. Al dat ‘alarmisme’ is zeker geen angstzweet. Het is bezorgdheid, goedbedoelde waarschuwing. Het is zeker geen angst- en haatzaaierij. En Wilders en Bosma zijn daarop geen negatieve uitzondering.
Laat me eindigen met enig commentaar op de volgende woorden van Timorel, die wellicht de kern van zijn pleit vormen:
“Uit de geschiedenis worden vaak verkeerde lessen getrokken. En met zulke grote verschillen is het oppassen om al te grote conclusies te trekken. Maar wat we wel kunnen constateren is dat de angstbeelden die over katholieken werden opgeroepen niet zijn uitgekomen.”
[…]“De hevigste retoriek in het katholiekendebat was een spel met eigen regels geworden, dat grotendeels los stond van de geloofsbeleving van katholieken. Met alle verschillen die er zijn, kan het geen kwaad er alert op te zijn dat iets dergelijks zich nu niet herhaalt in het islamdebat.”
Inderdaad is het oppassen geblazen met lessen trekken uit de geschiedenis. Appels zijn geen peren en mij is zoveel duidelijk geworden dat het judaïsme, het christendom en de islam op essentiële punten verschillen. Zo zijn ze niet alledrie even gewelddadig, om maar eens wat te noemen.
Ook ben ik het met Timorel eens dat het met de katholieken uiteindelijk wel meeviel. Dat zal mede zo zijn gegaan omdat ze niet in een hen vreemde cultuur belandden, maar juist altijd al binnen die cultuur hadden bestaan. Sterker, in een eerdere fase waren ze de officiële hoofdmoot geweest binnen die cultuur. Maar ook heeft meegespeeld dat de bijbel uitspraken bevat die het hen mogelijk maakten om met andersgelovigen samen te leven. Sterker, de bijbel bevat uitspraken die hen daar juist toe ‘verplichten’.
Het laatste punt waar Timorel op wijst betreft ‘de geloofsbeleving van katholieken’. Het is goed om te beseffen dat de geloofsbeleving van de individuele katholiek altijd sterk heeft verschild van die van de leiders van die kerk. Iets dergelijks speelt ook bij de moslims, zo weten we. Echter, gelet op de inhoud van de Koran is het voor die moslims een stuk moeilijker zich te (blijven) onttrekken aan de officiële uitleg. Zodra de (fundamentalistische) imam zich echt gaat bemoeien met die individuele moslim ondergaat deze een grote sociale druk om ook te radicaliseren. Als deze dat niet wil, tsja, dan is het in de ogen van die fundamentalist feitelijk een ongelovige. Deze weigering om de eigen islam-geschriften te (mogen) bediscussiëren is waartegen de islamcritici zich nog het meeste verzetten. Hun ‘alarmisme’ is mijns inziens hoognodig voor de wereldvrede, ook in Nederland.
Het zou fijn zijn als Timorel dit met mij eens is.
==============================================
Noot:
Het artikel “De lessen van de ‘boze paap'” staat in de Volkskrant van 7 september 2013.
Op deze plek had ik oorspronkelijk dat artikel opgenomen omdat de Volkskrant het (nog) niet online openbaar beschikbaar stelt. De auteur maakte tegen mijn handelswijze echter bezwaar. Er zou auteursrecht op rusten en mensen kunnen de Volkskrant kopen. Dat laatste argument was natuurlijk slechts één dag geldig. Ware het een boek, dan zou het anders hebben gelegen.
Zo’n standpunt draagt niet bij aan debat. Immers, mensen moeten kunnen lezen waarop ik kritiek heb, om te kunnen beoordelen of mijn kritiek hout snijdt. Nu is het zo dat menig artikel in de krant niet openbaar gepubliceerd wordt. Stel dat ik zo’n artikel toch zou willen recenseren dan zou hetzelfde probleem spelen. We zitten dan opgezadeld met een modern probleem waarop de kranten nog geen goede antwoorden hebben. In de praktijk loopt het zo’n vaart niet, want waarom zou iemand een recensie willen schrijven op een journalistiek, informatief artikel over, zeg eens wat, de huizenmarkt. Maar in dit geval gaat het mijns inziens om een opiniestuk (er staat zelfs ‘Islamdebat’ boven!), dus niet om bijv. een wetenschappelijke voorpublicatie van een nog te verschijnen boek. Bij zo’n soort artikel hoort de krant te anticiperen op wat er zeer waarschijnlijk gaat gebeuren, namelijk op het losbranden van een discussie. Anticiperen houdt in dat de krant het artikel in de openbare ruimte van de krant publiceert. Ik raad de Volkskrant aan dat alsnog te doen.
