- Is ‘Critical (Race) Theory’ echte wetenschap? - 14 december 2021
- Het internet als mindblower en de mensenrechten als bron van onrust - 17 april 2021
- De ernstige fout in de UVRM: Universalisme - 11 februari 2021
Yvonne Hofs bouwt haar pleidooi ‘Beste boze 60-plussers‘ op rond het idee dat de boze 60-plussers de ene na de andere drogreden hanteren om maar niet aan het idee te hoeven dat hun pensioen eigenlijk prima in orde (of zelfs te goed) is en best wel een beetje minder mag worden. Even los van de vraag of zij een sterke zaak heeft (ikzelf denk op punten van wel) bekroop mij het gevoel dat ze een ongelukkige kijk heeft op wat ‘drogredeneren’ eigenlijk inhoudt. Toch kan ik mij wel enigszins voorstellen waarom zij denkt het juiste woord te hanteren voor dat wat ze ermee wil beschrijven. In Wikipedia – tegenwoordig wellicht een voornamer bron dan bijvoorbeeld de Dikke Van Dale – staat de volgende definitie:
Wikipedia: Een drogreden (schijnreden, denkfout, sofisme) is een reden of redenering die niet klopt, maar wel aannemelijk lijkt.
Die definiëring komt echter onvoldoende overeen met wat ik zelf toeschrijf aan dat woord. Ik hecht veel waarde aan het gedeelte ‘drog’ wat afgeleid is van ‘bedrog’. Daarmee wordt het een redenering die bedriegelijk is, die bedriegt. Dat laat trouwens nog in het midden of het de aangesprokene is die bedrogen wordt of dat juist degene die de uitspraak doet zichzelf bedriegt. Beide vormen zouden we echter wel degelijk van elkaar moeten trachten te onderscheiden. Het maakt nogal uit of je doelbewust een ander wilt bedriegen of dat je een redenering volgt waarmee je, zonder het door te hebben, jezelf in het ootje neemt. Mogelijk gebeurt in menig geval de combinatie van beiden.
Juist omdat er twee vormen zijn die echt van elkaar onderscheiden moeten worden volsta ik in de praktijk liever met het hanteren van de term ‘denkfout’. De voorbeelden die Hofs beschrijft kenmerken zich echter slechts ten dele door fouten in het (logisch) denken. Veeleer zien we erin dat de voor een juiste analyse benodigde kennis onvoldoende aanwezig is. Hofs onderkende dat zelf ook. Hofs blijkt de ‘gebrekkige kennis’ de 60-plussers echter zwaar kwalijk te nemen: “Sorry dat ik het zeg. Die onwetendheid is verwijtbaar, want te vermijden. Ik heb sterk de indruk dat verongelijkte ouderen de makkes van het huidige pensioenstelsel gewoon niet wíllen begrijpen.” Ikzelf breng echter best begrip op voor kennisgebrek bij ingewikkelde materie, zeker als het bij ‘gewone mensen’ wordt aangetroffen. En is het niet juist de taak van redacteuren als Hofs zelf om deze mensen die kennis goed bij te brengen?!
Meteen daar achteraan (toeval?) wordt Henk Krol de les gelezen. Terecht? Ook hij zou blind voor de feiten zijn. En erger, hij zou bovendien het échte debat uit de weg gaan door “tijdens zijn publieke debatten nooit in [te gaan] op argumenten van zijn tegenstanders. Hij herhaalt slechts tot vervelens toe zijn slogans over ouderen die onevenredig ‘worden gepakt’, zonder deze bewering deugdelijk te onderbouwen.” Dan volgt een Twittervoorbeeld die ik hier wel moet opnemen, want het is veelzeggend over hoe verschillend Hofs en ik denken over ‘argumenteren’.
@martijngremmen: ‘Iedereen moet bijdragen en hoe je het ook wendt of keert: gepensioneerden hebben gemiddeld het meest te besteden!’
@HenkKrol: ‘Of hebben ze het langst gewerkt, het forst afgedragen en het meest gespaard?’
Hofs oordeelt hard over Krol, namelijk dat deze dus niet inging op het argument van de tegenstander. Nog erger, hij zou gereageerd hebben met een zelfs agressieve, niet beargumenteerde tegenwerping. Hoe anders toch dan vanuit mijn perspectief!
Ik vind namelijk dat Krol wel degelijk inhoudelijk reageert! De agressiviteit neem ik ook al niet waar. Het heeft er eerder schijn van dat Hofs zijn inhoudelijke reactie gewoon niet wil zien. En ze wil hem blijkbaar per se framen als een van die boze 60-plussers. Dat laatste is misschien nog tot daaraan toe als het werkelijk gaat om een kwinkslag waarmee de redactie beoogt het debat lekker aan te zwengelen. Maar het blijft vanuit mijn perspectief wèl een denkfout van Hofs. Of moet ik dit keer toch durven zeggen: een drogredenering?! En zo ja, dan rijst de belangrijke vraag: Bedriegt ze ons of vooral zichzelf?
Victor: “Het lijkt me niet erg vruchtbaar om me al te zeer te verdiepen in de vraag of drogreden dan wel denkfout de juiste term is om zaken mee te bekritiseren.”
Mij juist wel (afgezien van dat “al te zeer” wat natuurlijk jouw waardeoordeel is). Het zijn de woorden waarmee een frame wordt gezet. Ik heb niets tegen een goed frame, maar een onterecht frame is vaak dodelijk voor het verloop van een debat. De aangevallen partij zal zich vooral onbegrepen voelen.
Victor: “En natuurlijk is het “inhoudelijk” in de zin dat A iets over pensioen roept en B ook. Maar hij gaat niet in op het door A gestelde.”
B roepen is hier wel degelijk een vorm van antwoorden op A geweest. Stel jij beweert dat de groenten deze maand sterk in prijs zijn toegenomen (en daar wind je je over op) en ik beweer vervolgens dat àlle prijzen deze maand zijn toegenomen, dan zeg ik natuurlijk impliciet dat jouw nadruk op de prijs van groenten geheel ten onrechte is. Of voel je dat niet aan? Moet dat laatste dan werkelijk expliciet gezegd worden om maar niet het verwijt te krijgen dat je niet inhoudelijk werd? Nee toch!
Victor: “Zelf proef ik er wel degelijk agressie in. De boosheid van iemand die meent in zijn recht te worden aangetast doordat iemand ook maar durft dat “verworven recht” ter discussie te stellen.”
Die boosheid projecteer jij op hem. Dat is feitelijk een stroman-argumentatie. Je dicht hem iets toe waar hij zich (neem ik aan) helemaal niet in herkent.
Victor: “Het is heel vreemd dat mensen rechten verwerven die door mensen die dan nog niet eens geboren zijn ingelost moeten worden.”
Dan vergeet je voor het gemak dus maar even dat wie nu geboren wordt wel degelijk een min of meer gespreid bedje aantreft.
Victor: “Stel je voor dat de overheid nu al precies zou vaststellen hoeveel belasting ik over vijf jaar moet afdragen, …”
Stel je voor dat de overheid nu al precies kan vaststellen DAT je over vijf jaar belasting moet afdragen… da’s toch normaal?!
Mijn hemel, wat een ‘reply’. Eerst nog snel een sneer plaatsen (kronkelredenering), dan je indekken tegen èlk verweer en daarna je snor drukken.