- Is ‘Critical (Race) Theory’ echte wetenschap? - 14 december 2021
- Het internet als mindblower en de mensenrechten als bron van onrust - 17 april 2021
- De ernstige fout in de UVRM: Universalisme - 11 februari 2021
Simpel, dat is het filosofisch gedachtengoed dat we uit-principe moeten handelen, ongeacht de uitkomst.
Een goede intentie is voldoende.
Sterker zelfs, als aan je handelen een goede intentie ten grondslag lag, dan heb je voldoende verantwoordelijkheid afgelegd en kan je niet schuldig worden bevonden aan een slechte afloop van dat handelen.
Immanuel Kant wordt vaak opgevoerd als de deontologisch filosoof bij uitstek, hoewel daar flinke vraagtekens bij gezet kunnen worden. In elk geval klinkt het niet verkeerd te pochen dat je de deontologie aanhangt en dat Immanuel Kant je grote voorbeeld daarbij is. Wie erover doordenkt kan haast niet anders dan tot de conclusie komen dat dit type denken maar beter niet serieus toegepast kan worden. Toch, hele massa’s blijken wel degelijk deontologisch geïnspireerd, of moet ik zeggen erdoor geïndoctrineerd. Denk nou niet dat die massa’s gezocht moeten worden in de lagere klassen. Het tegendeel blijkt het geval te zijn; juist de hogere en vooral academische lagen van de bevolking blijken eraan te voldoen, terwijl die lagere klassen er juist niet aan voldoen. Wellicht is dit gedachtengoed er bij de hogeren ingeramd, op de hogescholen, maar vooral op de universiteiten.
Dat de deontologische gedachte rammelt is iedereen duidelijk die ooit ervaren heeft hoe iemand met goede bedoelingen op een bepaalde manier handelde en aldus een kwalijke uitkomst veroorzaakte. Laat ik er niet omheen draaien en maar meteen het meest actuele en meest schrijnende voorbeeld van heden ten dage noemen: allen die vinden dat we vluchtelingen uit principe moeten opvangen, ongeacht allerlei gevolgen, handelen deontologisch. De goede intentie is voor hen voldoende. Niet alleen hoeft over de gevolgen niet nagedacht te worden, erover nadenken màg eigenlijk al niet eens, want dat zou afbreuk doen aan de intentie. Er hoort een soort absoluut vertrouwen te zijn in de goede afloop van handelen uit goede intentie. Dat vertrouwen hoort echt bij de deontologische filosofie. Er is namelijk het idee dat de wereld gemiddeld gesproken veel beter af is als alle intenties goed zijn en in goed vertrouwen worden vertaald naar handelen.
Advocaten bewijzen eer aan dit gedachtengoed door erop te wijzen dat de cliënt het allemaal echt wel goed bedoelde, daarmee suggererend dat, geheel conform dit gedachtengoed, de verdachte geen verantwoordelijkheid in de schoenen geschoven kan worden voor de blijkbaar slechte uitkomst. Rechters gaan daarin vaker wel dan niet mee en minderen dan de strafeis.
Ook veel politici blijken erdoor geïnfecteerd te zijn. Zij zijn herkenbaar door de opzichtige weigering mee te denken over de mogelijk negatieve gevolgen van hun toch o zo goede intenties. Ontwikkelingshulp was tientallen jaren vergeven van mensen en donateurs met de allerbeste intenties die zich niet konden (of wilden) voorstellen dat ontwikkelingshulp in de nodige gevallen juist fout zou kunnen uitpakken. (Een groot pharmacieconcern sponsorde in Bombay een programma om zuigelingensterfte omlaag te brengen, en dat lukte heel goed. Het gevolg was aldaar een heel grote stijging van het aantal in armoede levende kinderen.) Het internet werd opgebouwd door mensen met de beste bedoelingen; inherente nadelen ervan wuifden ze weg. Revolutionairen zijn misschien wel het meest extreem besmet. Zij vinden het geen probleem dat er duizenden of zelfs miljoenen burgers eerst zullen sterven om maar die utopische staat binnen bereik te krijgen. Hét prototype van de deontologist is de Gutmensch. Deze legitimeert het eigen handelen door te wijzen op de goede intenties en verwijt het ieder ander die niet dezelfde goede intentie betoont. Tegelijkertijd weigert de Gutmensch om na te denken over eventuele negatieve gevolgen van het eigen handelen.
Wellicht is dit gedachtengoed ontstaan als antwoord op een rauwe, onbeschaafde, barbaarse samenleving. Het is ook een gedachtengang die we bij jonge kinderen maar beter wèl kunnen propageren. Maar in onze hedendaagse beschaafde samenleving pakt deze gedachtengang steeds meer en meer destructief uit. Dit wellicht ooit gezonde gedachtengoed is verworden tot vergif en we moeten er echt vanaf raken, althans voor wat de volwassenen betreft. Ik vrees dat we het daarbij niet moeten hebben van professoren zoals die recent dat rare pamflet ondertekenden. Ook heb ik er geen vertrouwen in dat de hedendaagse redacties bij de grote media de broodnodige bewustwording in gang kunnen zetten. Er zijn genoeg mensen die dat wèl zouden kunnen, ware het niet dat zij door de zittende heersers ver van de mediamacht worden gehouden. Al meer dan 10 jaar roepen deze mensen luid en duidelijk wat er mis is met al die goede bedoelingen. Steeds meer mensen horen hen en raken door hen overtuigd. Echter, het gaat te langzaam. Laat het niet zo zijn dat de inkeer te laat kwam om de teloorgang van onze westerse beschaving op tijd te stoppen.
Dit is op P. van Lenth herblogd.
Pingback: Over de verschillen tussen GroenLinks en de PVV – P. van Lenth