- Is ‘Critical (Race) Theory’ echte wetenschap? - 14 december 2021
- Het internet als mindblower en de mensenrechten als bron van onrust - 17 april 2021
- De ernstige fout in de UVRM: Universalisme - 11 februari 2021
De uitzending van Pauw ging deze vrijdagavond over de rel omtrent het beledigen van Erdogan en het besluit van Merkel om inderdaad te trachten te vervolgen. Ik vond het dit keer een prima uitzending! In tegenstelling tot vele anderen had ikzelf de afgelopen week het gevoel dat de Duitse komiek Jan Böhmermann te ver was gegaan en dat vervolging wel terecht was. Echter, na aanhoren van de diverse lieden aan tafel bij Pauw ben ook ik bijgedraaid. Keerpunt was het fragment uit de show van Böhmermann. Deze keer werd dat beter ingeleid dan vorige keren dat het op de Nederlandse tv was. Daardoor werd de context waarin het beledigende gedicht werd uitgesproken recht gedaan. Het werd me nu duidelijk dat de tekst van het gedicht vooral niet letterlijk of zelfs maar figuurlijk moest worden genomen. Böhmermann probeerde het Duitse publiek duidelijk te maken waar zo ongeveer de wettelijke grens ligt voor cartoonisten en komieken. De context liet geen ruimte voor hen die menen dat Böhmermann daadwerkelijk aan het beledigen was geslagen, door zelf aan te geven dat het volgende gedicht die grens overschrijdt. Heel eventueel zou de aanklager straks nog kunnen aanvoeren dat Böhmermann slechts een manier had gezocht om toch nog ongestraft te kunnen beledigen. Maar zie dat maar eens aan te tonen, want dan moet je dus kunnen kijken in het hoofd van deze komiek.
Erdogan zelf blijkt niet slim genoeg te zijn om die context te doorgronden. Of misschien heeft het meer te maken met niet gewend zijn aan een westerse, of in elk geval Duitse, manier van aankijken tegen de wereld. Hij heeft natuurlijk de nodige medewerkers om hem heen die zulke kennis van de wereld wel hebben, maar gezien zijn, laten we zeggen wat dictatoriale, manier van regeren zullen hun woorden aan dovemansoren zijn besteed. Van Merkel en haar staf mogen we echter op dat punt meer verwachten, hoewel het er alle schijn van heeft dat ook Merkel iets dictatoriaals over zich heeft. Merkel is een intelligente vrouw, gezien het feit dat zij natuurkundige is, maar we weten allemaal dat er genoeg natuurkundigen rondlopen die naast hun beta-slimheid een behoorlijke alpha-domheid herbergen. Die zijn simpelweg sociaal onbegaafd, laat ik het maar zo verwoorden. Een gering vermogen tot inleven (voelen, aanvoelen) in combinatie met een groot vermogen tot logisch denken (verstandelijk redeneren) leidt helaas geregeld tot onverstandige besluiten. Kernachtig samengevat:
Een verstandig besluit is slechts zelden het resultaat van alleen verstandelijk redeneren.
Goed, dat geconstateerd hebbende, dan nu even een wat-alsje. Wat nou als een komiek wel degelijk dit gedicht in alle komisch verpakte serieusheid had uitgesproken, dus zonder de context die er nu was? Ik ben van mening dat er dan wel degelijk sprake was geweest van smaad en dat een gang naar de rechter normaal was geweest. Je zal mij niet gaan horen zeggen dat de vrijheid van meningsuiting een absolute vrijheid is. Zo heb ik ook nooit begrepen waarom ‘the right to offend‘ vertaald wordt als ‘het recht om te beledigen‘. Het gaat erom dat mensen bij wet de mogelijkheid moeten behouden om ook onwelkome kritiek te kunnen uiten en dat de criticus niet altijd kan voorkomen dat de bekritiseerde zich onheus bejegend of gekwetst zal voelen. Het gaat dus om het recht ook die woorden te gebruiken die weleens als kwetsend kunnen worden ervaren als er met het uitspreken van die woorden een hoger, wellicht maatschappelijk, doel gediend is. Vandaar dat het woord ‘onnodig’ altijd opduikt in wetsteksten over smaad.
Met name cartoonisten, komieken en cabaretiërs gebruiken veel beeldspraak. Begrijpen van beeldspraak is niet iedereen gegeven. Met name de nodige beta-mensen hebben daarvoor geen aanleg. Die nemen de beeldspraak dan te letterlijk. Dan wordt de definitie van pedofiel opgezocht in de DSM-5, terwijl het misschien alleen moet worden uitgelegd als een verwijt aan iemand die kindhuwelijken faciliteert. Wanneer de aangesprokene alleen de letterlijke betekenis ziet zal deze zich zo goed als zeker beledigd voelen. Ik vraag trouwens wel begrip voor die uitleg. Teveel beeldspraak-gebruikende mensen zijn zich onvoldoende bewust van het effect van de letterlijke betekenis. Zij denken te gemakkelijk dat alle anderen, zelfs de aangesprokene, die beeldspraak wel doorzien. En sommige beeldspraak-gebruikende mensen zijn zich van dat effect wel bewust, maar vinden beledigen een legitiem en zelfs prettig aanvoelend middel. Zij denken zich geruggesteund te weten door de wetgeving inzake de vrijheid van meningsuiting. Inderdaad hebben ‘we’ het zover laten komen. Geregeld verpest het eerder de sfeer dan dat het de waarheid dient, zo vrees ik. Of: Geregeld verdiept het eerder de kloof en verkleint het de kans op een oplossing dan dat het de kloof dicht en de oplossing dichterbij brengt. Bij sommige cartoonisten, komieken en cabaretiërs druipt het ervan af. Sorry, maar ook ik heb kritiek op deze categorie, want het gaat mij om oplossingen, niet om de selfkick die bij afzeiken kan optreden.
