- Is ‘Critical (Race) Theory’ echte wetenschap? - 14 december 2021
- Het internet als mindblower en de mensenrechten als bron van onrust - 17 april 2021
- De ernstige fout in de UVRM: Universalisme - 11 februari 2021
Goede vraag, al zeg ik het zelf.
DISCLAIMER: Al snel bekroop me het gevoel dat ik in dit blog de plank missla. Het blijft lezenswaardig, maar of het over politiek correct denken gaat, betwijfel ik nu, een dag later, meer en meer. Ik kom daarop zeker terug in een volgend blog.
Ik verblijf nu al een flinke tijd in kringen waar men zich elke dag weer verbijstert over politiek-correcte (PC) redeneringen. Die tieren nog immer welig, in de kranten, op de tv, op de radio en in fora. Het is de mensen in deze kring veelal direct duidelijk wanneer er sprake is van politieke correctheid en toch blijft het vaak bij een tentatief aanvoelen. Het gekke is dat velen onder mijn soortgenoten zelf in een vroeger leven al even politiek correct praatten, dus je zou verwachten dat ze weten hoe de redeneerwijze is. Toch is dat niet meer zo, althans niet meer bij mij. Het is alsof ik die redeneerwijze stukje bij beetje losliet, tegelijkertijd verving door wat Joost Niemoller ‘nieuw realisme’ noemt, waarna de losgelaten redeneerwijze als het ware vervaagde of zelfs leek te zijn verdwenen uit het geheugen. Dat is eigenlijk wel jammer, want wie verbijsterd is zal zich op manieren uiten die door de politiek correcten worden uitgelegd als uitingen van hysterie, woede, sarcasme, vijandschap, hatelijkheid en nog zo wat termen die de PC-mens in de gelegenheid stellen de eigen positie te beschouwen als onaangetast, want “verwijten van gekken moet je vooral van je af laten glijden”, zo gaat de rationalisering.
Goed, moeten ik en de mijnen dus maar eens werk maken van die verbijstering door toch maar weer in ons geheugen te duiken of ons inlevingsvermogen aan te spreken? Als het lukt zou het zomaar kunnen dat we, als alternatief voor de reactie van de verbijstering en het hoofd schudden over zoveel onbenul, ook kunnen kiezen voor een meer ‘begripvolle’ toenadering. Dan zouden we misschien vaker iets van een debat of zelfs dialoog kunnen ervaren waar ook de PC-mens niet goed omheen kan, omdat er niet het makkelijke verwijt te maken valt dat “je je niets hoeft aan te trekken van zo’n gek”.
Hoe werkte dat vroeger bij mij? Zijn mijn hersenen nog in staat om de redenering achter een politiek correcte uitspraak te bedenken? Laat ik eens de proef op de som nemen en in een drietal blogs drie van zulke uitspraken oprakelen uit wat ik dezer dagen oppikte (en waar ik me inderdaad over verbijsterde).
Het radioframent werd alsvolgt aangekondigd: Geert Wilders is aan het radicaliseren, dat betoogt politicoloog Jasper Klapwijk bij Dit is de Dag. Volgens hem is het verkiezingsprogramma van de PVV zelf nog radicaler dan de vorige verkiezingen. ‘We zijn zo gewend aan de radicale opvattingen van Wilders dat het nauwelijks meer opvalt, maar hij schuift stapje voor stapje op. Waarom maken we ons daar niet meer zorgen over? Met een totaalverbod op moskeeën en korans schendt hij artikel 1 van de grondwet.’
Politicoloog Klapwijk beschuldigt Wilders ervan artikel 1 van de Grondwet rechtstreeks aan te vallen. Wilders, zo stelt Klapwijk, wil één religie verbieden ofwel hij wil één groep uitsluiten van Artikel 1 van de Grondwet en dat zijn moslims. Van Jasper Klapwijk mag Wilders dat allemaal zeggen, want ook hij gelooft in de vrijheid van meningsuiting, maar dat wil niet zeggen dat “wij” (sic) daar niks over mogen zeggen. De mensen die op Wilders willen gaan stemmen moeten “we” duidelijk maken waaròm er godsdienstvrijheid is en dat ook de Koran gewoon verkocht moet kunnen worden. Gevraagd naar wie “wij” zijn legt Klapwijk uit dat dit de niet-radicale partijen zijn. Hij noemt de voorstellen van Wilders illegaal en haalt daarbij ook de uitspraak van het Franse gerechtshof over de boerkini aan, die heeft bevestigd dat het verbieden van de boerkini niet mag gelet op de Franse wet. Wilders is volgens Klapwijk geen fascist, maar wel “een extreme nationalist”. Dan nog zijn uitsmijter: “Ik wil ook graag mijn godsdienst blijven belijden en als dat voor moslims onmogelijk gemaakt wordt, wie zegt dat ik niet de volgende ben”.
Tot zover de kern van zijn betoog. Zoals gezegd, mij verbijsterde het hele interview, maar menig ander luisteraar zal het als muziek in de oren geklonken hebben. Waarom noem ik Klapwijk politiek correct? Klapwijk betoont zich een heel braaf volger van ‘de grondwet’, met name van Artikel 1, volgens velen de basis van al het erop volgende. Wee degene die het waagt om de grondwet, laat staan juist dàt artikel, te tarten, zelfs al gaat het om een miniem gedeelte ervan. Toch is het niet alleen een kwestie van braaf die grondwet verdedigen, maar ook er zelf van overtuigd zijn dat je die grondwet, of in elk geval dat eerste artikel, als de beste begrijpt. Als bijvoorbeeld Wilders zich zou verweren door – verbijsterd, of ‘boos’ – te zeggen dat Klapwijk dat Artikel 1 verkeerd interpreteert, dan zou Wilders bij Klapwijk op compleet onbegrip stuiten. Nee, dan is het juist Wilders die, zelfs kwaadaardig, dat artikel naar zijn hand zet. En Klapwijk wéét dat hij in die redenering kan rekenen op de sympathie en morele steun van allen bij de “niet-radicale partijen”. Dat laatste is trouwens een niet onbelangrijk deel van politiek correct denken; er wordt zo al doende gedaan aan netwerken en (beïnvloeding van) toekomstige coalitievorming. Een ander ‘signaal’ van zijn politiek correct denken is zijn niet aflatend geloof dat de Islam een reguliere en te respecteren godsdienst is. Het duidt erop dat Klapwijk alle feiten die deze kijk op de Islam uitdagen òf niet tot zich heeft willen nemen òf met de nodige rationaliseringen op een dusdanige wijze gebagatelliseerd heeft dat zijn idee dat het een gewone en te respecteren godsdienst is volledig in stand houdt. Klapwijk noemt Wilders géén fascist, wat eigenlijk òòk politiek correct is, want zou hij dat wèl doen, dan zouden zelfs velen uit de niet-radicale partijen over hem vallen en zou zijn strategie om te netwerken schade oplopen. Wel noemt hij hem een extreme nationalist, een typering die blijkbaar nog net wèl kan in de PC-kringen. Wilders cum suis vinden dat natuurlijk een schandelijk geval van framing en zodoende weinig politiek correct, maar het is niet Wilders waarmee Klapwijk wil netwerken. We zien dus dat politiek correcte mensen niet alleen hun eigen interpretatie van de werkelijkheid hebben, maar evengoed zeer beledigend kunnen zijn. Beledigen is weinig correct, maar het mag – nee, moet – schijnbaar als het dè manier is om aansluiting te vinden bij de gevestigde “niet-radicale” politieke partijen. Mensen als Wilders beledigen schijnt wèl te mogen, nee, zelfs te moeten. Niet expres natuurlijk, maar “hoe moet je hem anders noemen” en “maar dat is hij toch gewoon, extreemrechts?”. Als Wilders cum suis zo’n zelfde verweer zou geven, zou niet worden geloofd dat het niet expres beledigend bedoeld is: “Dit is nou eenmaal een nepparlement, ik kan er niks anders van maken!”. Tenslotte denkt Klapwijk als uitsmijter een mooie oneliner neer te zetten. Ik stel me zo voor dat hij het heeft ingestudeerd en dat hij het er niet spontaan uitflapte: “Ik wil ook graag mijn godsdienst blijven belijden en als dat voor moslims onmogelijk gemaakt wordt, wie zegt dat ik niet de volgende ben”. Deze uitspraak getuigt ervan dat hij helemaal niks begrijpt van Wilders’ redenering en visie op de (westerse) wereld. Ik schreef het al en ook hierop is het van toepassing: òf hij heeft die redenering en visie niet tot zich willen nemen òf hij heeft er de nodige rationaliseringen op losgelaten. Heel misschien is het een kwestie van domheid, maar als ik dat zeg, dan wordt dat vast als belediging opgevat.
Goed, nu over de heipalen die onder het platform staan waar vanaf Klapwijk zijn redeneringen de wereld in stuurt. De eerste is dat de Islam een reguliere en te respecteren godsdienst is. Wie dat echt vindt ZOU evengoed zich kunnen trachten voor te stellen dat anderen dat niet vinden en waarom die anderen dat niet vinden. Het ZOU zo kunnen zijn dat je na grondige bestudering van ook alle islamkritiek toch hebt besloten te oordelen dat de Islam regulier en te respecteren is. Maar zou je dan Wilders zo aanvallen als Klapwijk deed? Ik geloof daar niets van. Ik denk dat Klapwijk zich amper heeft verdiept in de islamkritiek. Het lijkt me dan ook dat een islamcriticus hem zou moeten uitdagen zich meer te verdiepen in juist de islamkritiek. Mocht Klapwijk zich beledigd voelen, want “ik ben wetenschappelijk geschoold en ook nog eens politicoloog”, dan is het mij wel duidelijk: er is dan sprake van een voorlopig niet-permeabele barrière (of: een diepe kloof) en er zal eerst echte oorlog moeten uitbreken voordat deze persoon schoorvoetend iets van islamkritiek zal gaan lezen. Een andere heipaal is dat hij Wilders eigenlijk niet op zijn woord gelooft. Nee, hij meent een gezond soort argwaan te delen met alle andere mensen van de “niet-radicale” partijen. Als we die Wilders zijn ongelimiteerde gang laten gaan, dan loopt het niet alleen voor de moslims slecht af, maar voor ons allemaal, zo redeneert de argwanende. Nu zit er wel wat in: Als we een willekeurig politicus zijn ongelimiteerde gang laten gaan, dan zal slechts een handjevol daarvan die macht niet misbruiken. Maar ik schreef al: willekeurig politicus. Het zal net zo hard kunnen gelden voor Samsom, Pechtold, Roemer, Marianne Thieme en Jesse Klaver. En daarom hebben we mechanismen in onze wet ingebouwd die moeten voorkomen dat een politicus zijn ongelimiteerde gang kan gaan. Wilders is democraat bij uitstek, dus waarom wordt bij hem dan een andere meetlat gebruikt? Er is geen enkele aanwijzing dat de PVV ooit het katholicisme of andere persoonlijke religie zal willen verbieden. Nou, suggereer dat dan ook niet! Geloof hem gewoon op zijn woord! Maak geen stropop van hem.
Wie analyseert welke heipalen het platform van de politiek correcte denker stutten, zou in plaats van verbijsterd reageren de aandacht op die heipalen kunnen richten, zo van: “Je lijkt je redenering te baseren op dit-en-dat grondidee. Weet je zeker dat je daarmee wel goed zit? Ik heb er namelijk de volgende kritiek op…”
Maar ja, voor zo’n verstandige aanpak moet je natuurlijk wel eerst je verbijstering in toom zien te krijgen. Valt niet altijd meevalt, althans mij niet.
Update (een dag later)
Ging het in dit blog eigenlijk wel over politieke correctheid? Laten we eens lezen wat Wikipedia eronder verstaat:
Politieke correctheid is een term voor voorzichtig taalgebruik over, of het vermijden van, onderwerpen die politiek gevoelig liggen, om belediging (van met name minderheden) te voorkomen. Kwesties die bijvoorbeeld betrekking hebben op ras, geslacht, religie, seksuele geaardheid of handicap worden door middel van zelfcensuur gefilterd om niemand te benadelen. Politiek correct taalgebruik verandert niet zelden met de tijd. Zo kan ‘invalide’ in de ene periode een welkom alternatief zijn voor ‘kreupel’, maar later zelf weer als te hard worden ervaren en langzaamaan worden vervangen door een term als ‘gehandicapte.
De term ‘politieke correctheid’ wordt in rechts-conservatieve en nationalistische kringen vaak gebruikt in een pejoratieve zin, vanwege de kritiek dat het om een censuurmiddel zou gaan.
Zo op het eerste gezicht ging het dus niet over PC, althans als we Wikipedia als uitgangspunt nemen. Kern is dan dat men door een bepaalde, veelal eufemistische, woordkeuze wil voorkomen dat een minderheid zich beledigd zou kunnen voelen. Wel denk ik dat er bij de definitie van Wikipedia nog een aspect mag worden bijgeschreven: Eveneens beoogt politieke correctheid aansluiting te zoeken bij de standpunten en de woordkeuzen die populair zijn bij de leiders van de (andere) gevestigde politieke partijen. Mogelijk geldt dit aspect niet in alle landen, maar anno 2016 wel in Nederland en menig ander Europees land. Het zoeken van die aansluiting dient twee doelen. Enerzijds weet men zich er dan van verzekerd geen controversiële (bijvoorbeeld beledigende) uitspraken te hebben gedaan, anderzijds wordt die aansluiting om politiek-strategische redenen voornaam geacht. Dit aspect neemt de vorm aan van uitspraken die nooit over de grenzen heen zullen gaan die getrokken zijn door degenen waarbij men aansluiting zoekt. Zodoende zal er van een gewaagde, mogelijk verontrustende of als belediging op te vatten, analyse met bijbehorende standpunten en woorden nooit sprake zijn, ook niet als er voldoende feiten voorhanden zijn die dat logischerwijs wel zouden rechtvaardigen.
Mocht dat aansluiting-willen worden geaccepteerd als aspect van politiek correct denken, dan ging dit blog er toch wel over. Ik laat het oordeel over aan de lezer.
