- Is ‘Critical (Race) Theory’ echte wetenschap? - 14 december 2021
- Het internet als mindblower en de mensenrechten als bron van onrust - 17 april 2021
- De ernstige fout in de UVRM: Universalisme - 11 februari 2021
Lodewijk Asscher zet zich in dit filmpje nog af tegen nationalisten als Wilders, maar zou zijn partij een grotere dienst bewijzen door dat niet te doen.
Contractsocialisme, de term klinkt in elk geval als een klok. Wat houdt het in? Het idee achter de term ‘contractsocialisme’ is dat de socialisten van een groep een contract onderschrijven dat een aantal zaken socialistisch regelt. Laten we twee woorden uit die zin eens nader toelichten, groep en contract.
Groep
Voor Internationale Socialisten gaat het uit diep principe erom dat het socialisme overal op de wereld verwezenlijkt wordt; met minder nemen zij eigenlijk geen genoegen. Internationale Socialisten zijn nooit tot de verwezenlijking van deze utopie toegekomen en zullen dat ook nooit gaan verwezenlijken. Zij weten dat en desondanks geven zij zich niet gewonnen; zij zijn dus zeer principieel en radicaal. Iets minder principiële socialisten lieten zich niet weerhouden de ideologie op kleinere schaal te bepleiten. (Okay, laten we veronderstellen dat er ook socialisten zijn die uit principe niet geloven in een wereldwijde verwezenlijking.) Verwezenlijking lukte geregeld wel binnen een staat, al was dat veelal pas na een gewelddadige revolutie, en zelfs ontstonden er verbanden tussen staten. We zouden dat nationaalsocialisme kunnen noemen, ware het niet dat die term besmet is geraakt. Erger zelfs, socialisme koppelen aan nationalisme wordt door menig socialist verafschuwd, waarschijnlijk vooral vanwege wat er gebeurd is onder het Duits nationaalsocialisme. (Deze afschuw lijkt weinig rationeel, want in theorie kan verwezenlijking van socialisme binnen een staat ook geweldloos en democratisch gebeuren.) Waar socialisten er niet in slaagden de hele staat naar de ideologie in te richten, werden pogingen ondernomen een kleinere groep te formeren of binnen een land, stad of dorp de politieke macht minstens tijdelijk naar zich toe te trekken via democratische verkiezingen, om in die tijd zoveel mogelijk van de ideologie te realiseren.
Contract
Het gaat niet om een contract met afspraken waar handtekeningen onder staan. Hier wordt gerefereerd aan het ‘sociaal contract’ dat door de nodige filosofen als concept is geënt. Bij een sociaal contract gaat het in eerste instantie om een impliciet en hypothetisch contract. We geven ermee bepaalde vrijheden op en kennen bepaalde rechten toe aan de gemeenschap, teneinde de voordelen van het samenleven te bevorderen. Niet alleen socialisten kennen zo’n contract, maar ook bijvoorbeeld liberalen. Het concept staat in feite los van de ideologie. Wel is het een kenmerk dat elke samenleving schetst.
Met name de definitie van ‘de groep’ stelt in staat om over vormen van socialisme te spreken zonder dat men meteen beschuldigd wordt van racisme, fascisme, nazisme of discriminatie. Het idee is dat het een groep vrij staat om zich onderling solidair te betuigen en zich niet verplicht te voelen die solidariteit ook te betuigen naar de mensen die niet van zins zijn het contract mede aan te gaan. In de praktijk betekent dit al snel dat de leden van een groep een geavanceerd stelsel van sociale voorzieningen hebben afgesproken en dat anderen geen vanzelfsprekend recht hebben om van de voordelen van dat stelsel mee te profiteren. In feite wordt hiermee gezegd dat contractsocialisten zich niet verplicht voelen op te komen voor de rechten van wie dan ook, wel voor de rechten van de groepsleden. Hiermee is niet gezegd dat ze nooit voor niet-groepsleden zullen opkomen, maar als dat gebeurt zal dat zijn op basis van humanitaire overwegingen én zelfgekozen bereidheid, dus niet vanuit een onherroepelijke, opgelegde plicht. Waarschijnlijk zal een contractsocialist snel geneigd zijn hulp te verstrekken aan leden uit een andere vergelijkbare groep en daarentegen amper hulp willen bieden aan groepen die gekant zijn tegen socialistische ideeën of ideeën die eraan verwant zijn, zoals democratie.
Discriminatie
Dit model legitimeert discriminatie, of eigenlijk, het veroordeelt niet àlle vormen van discriminatie. Daarmee is het in de ogen van een deel van de mensen een onethische ideologie. Ik vermoed dat het vooral die mensen tegenstaat die zelf niet zo sterk zijn in het onderscheiden van vormen van discriminatie. Die mensen hebben behoefte aan een overduidelijke, goed zichtbare grens. Zij veroordelen àlle discriminatie, simpelweg omdat ze het vermogen missen de ernst van een discriminatie af te zetten tegen de argumenten van degenen die discrimineren. Zij lijken niet in staat nuances te onderscheiden. Laten we die mensen daarom zwartwit-zieners noemen.
Niemand noemt het discriminatie als een jonge vrouw en man met elkaar gaan trouwen. Toch hebben zij daarmee elkaar uitgekozen en dus anderen juist afgewezen. Dit is een voorbeeld van een situatie die feitelijk wel discriminatie is, maar toch niet zo genoemd wordt. Zelfs de zwartwit-zieners hebben daarmee geen moeite, wat erop duidt dat er een cultureel aspect meespeelt. Blijkbaar is ons ingeprent dat bepaalde zaken niets met discriminatie te maken hebben en zijn we daarin gaan geloven, ondanks dat het wel degelijk gaat om onderscheid maken.
Er zijn andere situaties die minder ‘vanzelfsprekend’ (ofwel ingeprent) zijn. Een jonge ondernemer heeft personeel nodig en heeft een paar vrienden met wie hij goed overweg kan. Hij besluit ze een baan aan te bieden. Ook deze situatie zal aan de ‘aandacht’ van menig zwartwit-ziener ontsnappen. Maar het kan ook gebeuren dat de ondernemer wordt verweten vriendjes voor te trekken. Iets ernstiger, maar nog steeds niet voor iedereen onoverkomelijk, wordt het als een ondernemer aangeeft dat de functie een representatieve vrouw vereist. Dan naderen we al rap de gevarenzone. Want wat ervan te vinden als de ondernemer bovendien slechts een blanke representatieve vrouw wenst? Als hij het kan beargumenteren met een legitieme reden, zal het nog worden getolereerd. Gaan we verder: De ondernemer wil slechts atheïsten als collega’s. Als het gaat om een baan bij een humanistische instelling is het nog steeds okay, volgens ons wetboek. Maar wat nu als het gaat om een zeer klein bedrijf en de eigenaar vindt de islam een verderfelijke ideologie. Mag hij dan in de wervingsadvertentie zetten dat moslims niet kunnen solliciteren? Ons wetboek verbiedt dat, zelfs als de ondernemer hartgrondig van mening is dat hij alleen op die wijze vette ruzies tijdens het werk kan voorkomen. Teruggaand naar het contractsocialisme, daar zou het een socialistisch bedrijf wellicht toegestaan worden om ‘antisocialisten’ als personeel te weigeren. Is dat de donkere kant van deze vorm van socialisme?
Menigeen zal nu met walging in de stem roepen dat zoiets de terugkeer betekent naar oude tijden waar katholieken bij katholieken kochten en protestanten bij protestanten, ook al woonden ze in dezelfde wijk. Is die walging terecht?
Homogeen
Hoe het ook zij, in de praktijk lijkt de kans op socialisme groter naarmate de groep homogener is. Dan gaat het natuurlijk eerst en vooral over breed gedeelde normen, waarden, gewoonten en tradities. Zeker vroeger zagen we dat die homogeniteit er dan ook in etnische zin was. In de tegenwoordige tijd, door alle migratie, is van etnische homogeniteit niet meer overal sprake. In theorie hoeft een toegenomen etnische heterogeniteit de homogeniteit inzake de normen, waarden, gewoonten en tradities niet te treffen, maar in de praktijk blijkt dat toch wel degelijk het geval te zijn geweest. Onlogisch is dat niet. Immers, etnische migratiestromen leiden òòk tot een heterogener stelsel van normen, waarden, gewoonten en tradities, zeker op de kortere termijn. Daarom durf ik de voorspelling aan dat socialistisch ideeëngoed meer kans maakt naarmate de groep etnisch homogener is. Er is een daarbij horende voorspelling, dan wel verklaring achteraf: In een etnisch heterogene, zeg maar rustig multiculturele, samenleving die in een eerder stadium sterk socialistische trekken had, verliezen de mensen gaandeweg hun geloof in het socialisme. Maar van alle vormen van socialisme zal contractsocialisme dan nog het langst weten stand te houden of zelfs kunnen groeien. Mensen zullen een terugtrekkende beweging maken, dus zich meer op de eigen groep willen focussen en de saamhorigheid daarbinnen willen opbouwen.
Contractsocialisme
Contractsocialisme zal er vast voor zorgen dat het socialistisch ideeëngoed blijft bestaan. Echter, mede gezien alle migratie lopen de weidsere vormen van socialisme gevaar te gaan verdwijnen, namelijk indien we de koppeling tussen enerzijds socialisme en anderzijds nationalisme – of noem het patriottisme of vaderlandsliefde – principieel afwijzen. Het merendeel van de hedendaagse socialistische politici – denk aan de PvdA, maar ook aan Groenlinks en SP – wijst deze koppeling af en ondermijnt zo de toekomst van het eigen socialistisch ideeëngoed! Het leidt logischerwijs tot nòg minder zetels; dat ze even beseffen daaraan zèlf schuld te hebben. Ik begrijp volkomen dat ze het woord nationaalsocialisme niet uit hun mond kunnen krijgen, want mij lukt dat ook niet. Ik stel voor dat we de koppeling tussen socialisme en nationalisme voortaan met de term contractsocialisme gaan benoemen, waar het immers een subvorm van is. Zeker, contractsocialisme kàn een donkere vorm aannemen. Maar daar zijn we zelf bij en daar gaan we gewoon voor waken.
