- Is ‘Critical (Race) Theory’ echte wetenschap? - 14 december 2021
- Het internet als mindblower en de mensenrechten als bron van onrust - 17 april 2021
- De ernstige fout in de UVRM: Universalisme - 11 februari 2021
Thomas Friedman mocht in de Volkskrant van zaterdag over die domme Trump schrijven:
“Het is tijd dat Democraten en Republikeinen in het congres samen het roer overnemen.”
Nu weet ik wel dat uitgerekend columnisten heel veel mogen schrijven, maar ik vroeg me toch af of zo’n uitspraak wel kan. In menig ander land zou de columnist meteen zijn opgepakt en tot politiek gevangene zijn verworden. Zo niet in de VS en ook in ons land zou er niet op gereageerd zijn. Achter dat niet-reageren zit dan trouwens wel een pragmatisch kantje: Het zou maar leiden tot uitgebreide aandacht in de reguliere media en nòg meer mensen zouden gaan roepen dat “we de macht moeten overnemen”. Nee, doodzwijgen is dan wel zo slim, toch? Toch niet. Als ik Trump was, dan zou ik er wel degelijk een punt van maken. Ik zou zeker niet de politie erop afsturen. Wel zou ik via de media erop wijzen dat die Thomas Friedman blijkbaar toch geen echte democraat is. Ja, het zou ook dan leiden tot media-aandacht, maar het type discussie zou een heel andere zijn. Het zou mensen ertoe aanzetten nog eens goed na te denken over de kern van de democratie.
De formele (on)macht van Trump
Verder vraag ik mij af wat ik aan moet met de zo vaak gehoorde uitspraak dat de president van de VS de machtigste persoon op aarde is. Naar wat ik nu begrijp van het Amerikaanse systeem is die functie mogelijk toch een vrij machteloze. In Wikipedia is er een sectie met als titel ‘Grondwettelijke macht van de president’ en een andere: ”Feitelijke macht van de president’. De grondwettelijke – en daarmee formele – sectie begint met de opmerking dat de president de uitvoerende macht is, dus niet de wetgevende en rechterlijke (zie Trias Politica). Een van de grondwettelijke betreft het recht om een verdrag te sluiten, maar er is wel een tweederde meerderheid van de senatoren nodig. Nou, dat noem ik geen macht, tenzij de president ook kan besluiten zo’n verdrag niet te tekenen ondanks een meerderheid. Ik vraag me wel af of er ook zo’n meerderheid nodig is om een verdrag op te zeggen. Een recent voorbeeld was het klimaatakkoord van Parijs uit 2015. Verder mag de president ‘ambassadeurs, ministers en consuls, raadslieden van het Amerikaanse Hooggerechtshof en alle andere officieren en ambtenaren van de Verenigde Staten aanstellen. Hun benoemingen moeten echter wel door de Senaat worden goedgekeurd.’ Raadslieden van het Hooggerechtshof ontslaan mag hij weer niet. Ook dus geen echte macht.
De feitelijke macht
In de praktijk is de macht van de VS-president groter dan de formele macht, althans zo suggereert de sectie over de feitelijke macht. Maar steeds blijkt dat die uitgebreidere macht er alleen maar is als er sprake is van een flinke meerderheid in de beide huizen. (Wij hebben het parlement, bestaande uit de Tweede en Eerste Kamer, de VS heeft het congres, bestaande uit het Huis van Afgevaardigden en de Senaat). Juist op dat punt zit het voor Trump niet mee. Weliswaar hebben de Republikeinen momenteel in beide huizen de meerderheid, maar het is onvoldoende voor ingrepen die een tweederde meerderheid vereisen. In het congres hebben ze 247 van de 435 zetels. Dat lijkt zo’n 57 procent, maar is het niet precies omdat er ook zetels zijn van leden die geen stemrecht hebben. Het zou gaan om 52 procent Republikeinen versus 45 procent Democraten. Mij is onduidelijk wat er gebeurt als meer dan de helft van de stemgerechtigden vóór stemt en minder dan de helft tégen, maar het dan evengoed geen absolute meerderheid is. Misschien kan een ander er wijs uit?
Het betekent dat de president wetten kan voorstellen en dat de Republikeinen in het congres die vervolgens erdoorheen kunnen drukken. Maar dan moet het wel zo zijn dat er geen obstructie is vanuit de eigen partij. Op dat punt ligt het voor Trump minder simpel dan voor zijn voorgangers.. Er zijn namelijk binnen de eigen partij nogal wat lui die hem niet zien zitten. Als dat, gezien de stemverhouding, 10-15 procent is (of slechts 4 procent?), dan is dat al voldoende om hem onmachtig te maken waar het wetgeving betreft. Het is blijkbaar dat gedeelte dat Friedman probeert te beïnvloeden, of zeg maar gerust: probeert op te ruien.
Radicaal centrisme
Waarom doet Friedman dat? Het blijkt geen Democraat te zijn en ook al geen Republikein. Of in elk geval doet hij net alsof. In alle jaren dat hij nu actief is in de politiek, als journalist en later als columnist, heeft hij gezocht naar een positionering die hem als min of meer neutraal tussen beide groeperingen afschildert en hem toch in de gelegenheid stelt overal een mening over te hebben. Hij vond er nog een term voor ook, al is hij niet de echte uitvinder ervan (de uitvinders zijn antropologen): radicaal centrisme. Radicaal centristen willen enerzijds radicale hervorming van met name instituties en anderzijds dat voor die hervorming het beste van zowel gematigd links als gematigd rechts wordt gebruikt, hervormingen die zowel realistisch als pragmatisch genoemd kunnen worden. Tsja, denk ik dan, waarschijnlijk vinden de meesten hun eigen oplossingen zowel realistisch als pragmatisch. Maar goed, Friedman lijkt me dus een persoon die de indruk wil wekken ontvankelijk te zijn voor zowel de linkse als de rechtse argumentatie. Dat radicale van het midden doet me trouwens denken aan een artikel dat ik eerder schreef.
Trump bashen
Ondertussen mogen we rustig schrijven dat Friedman behoort tot degenen die Trump al sinds zijn aanstelling bashen. Dat werpt een smet op zijn blazoen als rechtgeaard democraat. Degenen die Trump volstrekt niet zien zitten zullen dat met me oneens zijn, maar daarom is het nog niet onwaar. Bashen is bashen en je hoort een democratisch gekozen president een eerlijke kans te geven. Friedman doet dat al sinds het begin niet. Zo vergeleek hij Trump’s uitverkiezing al snel met andere rampen die de VS overkwamen, zoals Pearl Harbor en 9/11. Shame on him.
Één reactie op Thomas Friedman behoort tot de Trump-bashers