- Is ‘Critical (Race) Theory’ echte wetenschap? - 14 december 2021
- Het internet als mindblower en de mensenrechten als bron van onrust - 17 april 2021
- De ernstige fout in de UVRM: Universalisme - 11 februari 2021
Roderick Veelo interviewde Freek de Jonge in het Groninger Museum vanwege een tentoonstelling over diens 50 jaar ‘werken en aktievoeren’, waar Freek en zijn vrouw Hella voor nu zelfs even hun intrek hebben genomen. Zou Freek hebben geweten wie zijn interviewer eigenlijk is? Veelo is weliswaar een prominent journalist van RTLZ, de zakelijke zender van RTL, maar hij is ook een nauw maatje van Bert Brussen, de drijvende kracht achter ThePostOnline.
De kracht van Roderick Veelo in dit interview is dat hij Freek behoorlijk uitdaagt om uitspraken te doen over zijn vroegere en tegenwoordige attitude ten aanzien van maatschappelijke disputen zonder daarin net teveel te pushen. Hij blijft Freek het gevoel geven dat deze in controle is in het interview en dat hij zijn echte huidige mening goed in het interview kwijt kon zonder belachelijk te worden gemaakt. Daardoor is er nu een
interview waarvan we mogen aannemen dat het Freek’s huidige officiële stellingnames weergeeft.
Een van zijn uitspraken is dat hij tegenwoordig meer filosofisch gedreven wordt. Ik vertaal dat maar alsvolgt: Freek beziet de maatschappij en zoekt ‘al filosoferend’ naar verklaringen van allerhande verschijnselen die hem verwonderen, verbazen of zelfs verbijsteren. Dit dan ter onderscheid van hoe hij er ‘vroeger’ tegenaan keek en inzat. Mijn eigen indruk is dat hij altijd al een ‘filosoferende’ was, maar er was ook al die jaren een sterke drang om zich als boegbeeld baken van een zekere uitgesproken mening te profileren. En niet onbelangrijk, zijn publiek verlangde dat ook van hem. Hij was voor hen een baken waarop zij de eigen mening konden richten. Ik denk dat Freek die positie in het politieke, die invloed, eigenlijk nog steeds ambieert. Echter, hij blijkt al een tijdje niet meer dat baken en lijkt zich al afvragende (al filosoferende) hoe dat nou kon gebeuren bij een aantal conclusies te hebben neergelegd. Conclusies die hem het gevoel geven dat het allemaal uiteindelijk goeddeels toch niet zijn eigen (denk)fouten waren. Tsja, zo gaat dat met de meeste mensen. Toegeven dat je vroeger fout was – nou vooruit, het vroeger fout zag – valt om de drommel niet mee en een redenering waarmee je dat kan voorkomen is wel zo handig.
Een longread van het interview laat ik aan anderen over. Wat mij het meest stoorde is Freek’s conclusie dat ‘de boze mensen’ maar moeilijk tot rede te brengen zijn. Hij meent dat de boze mensen hun gevoel vertalen naar een onverantwoorde politieke keuze, door op populistische politici te stemmen; politici die op hun beurt weer onverantwoordelijk gedrag vertonen omdat ze met name de rede geweld aandoen. Wat Freek betreft moet nog beter aan al die boze mensen uitgelegd worden dat hun keuzes onredelijk zijn. Wie een onderwerp met rede tegemoet treedt, kan, zo bezien, onmogelijk uitkomen bij een populist.
Het is hier dat Freek aan een overschatting van zijn eigen vermogen tot redeneren lijdt. Deze overschatting is trouwens een direct gevolg van zijn commitment aan de linkse zaak. Hoewel hij zelf, in het interview, aangeeft in het verleden òòk links de maat te hebben genomen, onder andere omdat hij vindt dat links flink kan drammen, lijkt hij tot op de dag van vandaag ervan overtuigd dat ‘redelijk denken’ alleen maar tot linkse of, op punten, mild-rechtse keuzes kan leiden; nooit tot radicaal-rechtse, laat staan tot extreem-rechtse keuzes. (Let op, ik gebruik hier indelingen zoals links die gebruikt. Wat links als een extreem-rechtse mening zal benoemen, hoeft dat in mijn idee niet te zijn.)
In het interview lopen de interviewer en Freek ook langs een indrukwekkend omvangrijke boekenkast. De boeken staan er kriskras in en Freek ontkent niet dat hij een deel ervan nooit echt heeft gelezen. Toch, je zou zomaar gaan denken dat hij zijn best heeft gedaan bij vele anderen inspiratie op te doen. Zowaar noemt hij ook een auteur, die op hem blijkbaar fikse indruk heeft gemaakt. Wat ik me dan afvraag: Staan er in die kast ook boeken van auteurs die hebben gepoogd om te komen met redelijke verklaringen en ‘vertalingen’ voor al dat ‘buikgevoel’ van al die ‘boze mensen’? Me dunkt, die boeken zijn er tegenwoordig in overvloed. En wat te denken van alle filmpjes op Youtube, artikelen op alternatieve nieuwssites, lezingen en debatten in debatcentra? Het zal toch niet zo wezen dat Freek al die jaren, tot op de dag van vandaag, de eigen – op zich scherpe – hersens heeft afgeschermd van alles wat een serieuze poging inhield om al die ‘onderbuikgevoelens’ te vertalen naar redelijke redeneringen? Het zal toch niet zo zijn dat hij als de dood is op zijn ouwe dag te moeten erkennen dat hij vroeger veel vaker fout was (nou vooruit, het fout had)? Dat hij moet erkennen dat menigeen waar hij destijds tegenaan schopte uiteindelijk die schoppen niet had verdiend?
In het interview zegt Freek dat hij ’toen’ nou eenmaal jong was en dat het nou eenmaal een bepaalde tijdsgeest was. Allebei waar. Maar hij was wel meer een baken voor òns dan wij voor hem. Hij stuurde ons meer dan wij hem. Even los van wat er rond hem aan vrienden en andere intimi rondliep. Dat lijkt hij zich niet voldoende te beseffen.
Nu hebben we internet. Freek maakt zich over dat internet wel zorgen. Hij vreest dat het de populistische kijk op zaken bevordert en de genuanceerde redelijkheid op achterstand zet. Hij meent dat de door de rede gedreven politici nog beter hun best moeten gaan doen om aan de boze mensen uit te leggen wat er onredelijk is aan wat populisten hen voorspiegelen. Ik zeg: Helaas Freek, maar juist dankzij internet heb ik nieuwe ‘bakens’ gevonden die mij via de rede de argumenten aanreikten welke zo helder verklaren wat de basis is van al die boosheid. En ondertussen bleef er minder en minder over van jouw baken, sorry.
Graag wil ik je weer als baken terug, want je bent een kanjer in allerlei opzichten. Maar dan zal je toch echt eerst je eigen baken moet verzetten. Wil je de rede centraal blijven stellen? Terecht. Ik zou zeggen, ga eens langs bij de volgende bakens voor de nodige inspiratie:
Deze lijst zal ik de komende dagen nog wat bijwerken.
Pat Condell !!
Café Weltschmerz (bijv. dit debat)
Sam Harris (Waking Up podcasts)
Een artikel van mij over vastzitten in je bubbel (met daarin de term ‘boze burger’).
Een artikel van mij over Zwarte Piet en de ronde pannenkoek.
