De ledenaanwas van ON! stokt. Wat is er aan de hand?

• Over
• Laatste berichten

Volg me

Peter van Lenth

Vroeguh was ik hartstikke links en gaf ik op rechts af. Maar ja, de tijden veranderen en ik ben tot nieuwe inzichten gekomen. Welke? Lees mijn artikelen.

Volg me

Laatste berichten van Peter van Lenth (alles zien)

• Is ‘Critical (Race) Theory’ echte wetenschap? - 14 december 2021
• Het internet als mindblower en de mensenrechten als bron van onrust - 17 april 2021
• De ernstige fout in de UVRM: Universalisme - 11 februari 2021

De poging om een nieuwe omroep – Ongehoord Nederland (ON!) – op te richten lijkt spaak te lopen. Aanvankelijk, de eerste twee dagen, leek er sprake van een al bijna gelopen race. Doelstelling is 50.000 leden aan het eind van het jaar. Na die eerste dagen stond de teller reeds op iets van 25.000. Maar zeker sinds de teller boven de 40.000 uitsteeg, is de dagelijkse stijging minimaal. Momenteel is het bijna 46.000, maar het tempo lijkt er helemaal uit. Wat is er aan de hand?

Eerste dagen ongehoord veel aanmeldingen

Boegbeeld Arnold Karskens kreeg die eerste dagen wel degelijk aandacht van de mainstream media, ofwel, het leek dat hij werd gehoord. Zelfs klonken de interviewers welwillend van toon. Dat was op zich wel frappant; misschien was het wel een eerste actie van de mainstream media om dè kritiek die de initiatiefnemers drijft – niet gehoord worden door de mainstream media – in de kiem te smoren.

Maar goed, Karskens gebruikte die kans uiteraard wel; er moeten nu eenmaal 50.000 leden worden geworven en voor advertenties is geen geld. Toch was, naar mijn mening, die aandacht niet hoofdverantwoordelijk voor de aanvankelijke, massale aanmelding. Ik denk dat die vooral het resultaat was van de ongekende populariteit van Arnold Karskens en – ander boegbeeld – Joost Niemoller op Twitter. Het lijkt erop dat zo’n 25.000 twitteraars zich centreren rond dezelfde thema’s waar Karskens en Niemoller zich op hebben gefocust. In de woorden van Sid Lukkassen zou je kunnen spreken over een ‘zuil’; over mensen die tot eenzelfde zuil behoren zonder dat zelf tot nu toe zo te benoemen. Maar 25.000 is te weinig en dùs ging het na al die aanmeldingen een stuk minder hard, en lijkt het nu zelfs helemaal te stokken.

Cynische commentaren in de mainstream media

Er zijn potentieel heel wat meer mensen die de nieuwe omroep wel zien zitten. Althans, als de redenering van Karskens klopt dat tot die groep ook minstens alle PVV- en FvD-stemmers horen. Wellicht stokt het omdat de mainstream media tòch erin geslaagd zijn twijfels over de initiatiefnemers te zaaien. Iedere krant liet minstens één columnist erop leeglopen; hun commentaren getuigden van cynisme en soms zelfs van pure haat. Bij de Telegraaf stokte de aanvankelijke positieve aandacht; wellicht wordt het initiatief daar toch teveel gevoeld als concurrentie van hùn eigen, aloude initiatief (WNL).

Mainstream media regelen het geluid dat mag worden gehoord

Een en ander zou betekenen dat er in Nederland een zuil is van zo’n max. 40.000 min of meer actieve lui die zeggen zich ongehoord te voelen, althans ongehoord in de mainstream media. De kranten zijn zeer selectief in het kiezen van degenen die hun mening mogen publiceren. Hun journalisten worden geselecteerd op het willen verkondigen van de meningen die de directie en hoofdredactie welgevallig zijn. Een enkel tegendraads geluid wordt ingebakken, om een verwijt van duidelijke partijdigheid te kunnen tegenspreken. ‘Ongehoorden’ zijn zulke tegendraadsen, dus worden slechts incidenteel toegelaten. Ook redacties van praatprogramma’s, op tv en radio, kan partijdigheid worden verweten. Voor discussies worden vertegenwoordigers van deze zuil vooral niet uitgenodigd of ze worden gepositioneerd tegenover een welbewust samengestelde overmacht. Uit de sociale psychologie is bekend dat een individu aan zo’n tafel min of meer kansloos is als de rest heeft besloten samen te zweren. En vaak is een expliciet samenzweren niet eens nodig. De ‘onderlinge verbondenheid’ wordt dan op een onbewust niveau gevoeld. Alleen tafelgenoten die heel erg hechten aan het horen van de mening van de schijnbare minderheid aan tafel, zullen uitnodigend handelen. Dat soort lui zitten, frappant genoeg, nooit aan tafel bij bijvoorbeeld Pauw. Zulke ‘bemiddelaars’ hebben naar het geheime plan van de redactie, ten eerste onvoldoende eigen standpunten en zijn ten tweede een gevaar voor de gewenste uitkomst. Nee, die rol is per definitie weggelegd voor de presentator zelf. Die wekt dan de mooie indruk te bemiddelen, maar werkt uiteraard perfect en onopgemerkt naar de gewenste uitkomst toe. Een en ander wil niet zeggen dat het ‘kansloze individu aan tafel’ helemaal niemand van de luisteraars en kijkers zal aanspreken. Er zijn genoeg onder hen die zich door die persoon vertegenwoordigd voelen en blij zijn met de bevestigende woorden. Maar beïnvloeding van het gros van de overige luisteraars en kijkers – degenen die niet al tot de eigen parochie behoren – is dan wel degelijk een kansloze onderneming. Het zich ongehoord voelen is dan een terecht verwijt.

Twitter is voor iedereen toegankelijk

Daarentegen heeft deze groep op Twitter wel degelijk een voorname stem. Toegang tot Twitter is er voor iedereen. Er is geen hoofddirectie en geen hoofdredacteur die eerst toestemming tot deelnemen moet geven. Zodoende is Twitter een soort van spelbreker, vanuit de kijk van de machthebbers bij de mainstream media. Op Twitter lijkt zodoende geen sprake van niet gehoord worden. Hooguit heb je als individu nog geen groot bereik; trouwens een probleem dat door menigeen wordt aangepakt door harde, shockerende uitspraken te doen, om maar op te vallen en reacties uit te lokken. Eigenlijk geldt altijd dat de soep niet zo heet gegeten wordt als die wordt opgediend. Helaas hebben sommige meelezers – vooral tegenstanders – dat niet door en nemen zij zulke harde uitspraken veel te letterlijk. Dat letterlijk nemen doen vast ook de twitterende Bekende Nederlanders. Zulke hete soep hebben zij niet nodig, omdat ze dankzij hun bekendheid al een groot bereik hebben. Dan spreken ze schande over de “vele bedreigingen en scheldpartijen” bij de reacties. Het leidt er allemaal toe dat de invloed van de twitteraars maar niet wil doordringen in de mainstream media en de politiek. Voor zover tweets in de media worden aangehaald, is het vooral als illustratie van “schandelijke en extreme standpunten”. Terwijl de goede lezer juist heel veel goede argumentatie en feitenkennis kan halen uit de nodige tweets; er zitten heel wat intellectueel goed onderlegde en niet op hun mondje gevallen twitteraars bij. Het goed gehoord worden op Twitter beperkt zich blijkbaar, en helaas, tot gehoord worden door de lui uit de eigen zuil. Het is dus preken voor eigen parochie, al hebben de meesten dat gewoon niet door. Er wordt breed gedacht dat al dat twitteren zoden aan de dijk zet. De wens is wellicht de vader van die gedachte.

Pejoratieven

De mainstream media zijn bezaaid met opponenten uit een totaal andere zuil. Deze in de mainstream gevestigde opponenten schromen niet om uit de hen onwelgevallige meningen stukjes tekst te knippen die gemakkelijk in een negatief frame kunnen worden gebruikt. Die ‘uitspraken’ worden vervolgens gebruikt om de ander te kunnen wegzetten, met gebruikmaking van pejoratieven, waarvan racist, fascist, holocaustontkenner, alt-rechts en extreem-rechts de lijst aanvoeren. En het is precies die als zeer vals ervaren ‘duiding’ waarom de lui uit deze zuil menen niet gehoord te worden. Maar concreet is het dus eerder een geval van wèl gehoord worden, maar op een ongehoorde manier te kakken worden gezet.

Extremisten en de vrijheid van meningsuiting

De omroep Ongehoord Nederland heeft alle recht van bestaan, al zal het woord ‘ongehoord’ toch net even anders uitgelegd moeten gaan worden dan de afgelopen weken gebeurde. De omroep moet, wat mij betreft, ook niet de focus gaan leggen op vrijheid van meningsuiting voor iedereen die zich niet gehoord voelt. Het moet gaan om dat wat de mensen in de nu aangeboorde zuil blijkt te binden. Binnen die zuil zijn twee thema’s problematisch: enerzijds is er het extremisme, anderzijds zijn er mensen die fundamenteel denken over de vrijheid van meningsuiting (VvMU). Eerst maar over de extremisten.

Er zijn maar weinig mensen die zichzelf volmondig neo-nazi noemen, of holocaustontkenner, of racist, of fascist. Degenen die dat wèl volmondig erkennen, zijn makkelijk te identificeren. Daarnaast zijn er degenen die slechts voor bepaalde aspecten van die extreme posities vallen. En dan zijn er nog degenen die ooit volmondig gingen voor een extreme positie, maar later tot een nieuw inzicht kwamen en overstapten naar een mildere positie. Deze mensen zijn minder makkelijk te identificeren. Al deze mensen kan je aantreffen in de hier besproken zuil. Dat is nou eenmaal onvermijdelijk, want op Twitter is er geen mechanisme om mensen te weren. Ook ON! kan hen niet verbieden lid te worden. Wel kan de omroep deze mensen bij voorbaat vertellen dat extremistische meningen de omroep onwelgevallig zullen zijn. Dat standpunt bij voorbaat uitdragen is wel zo verstandig, want het voorkomt dat tegenstanders nu reeds ON! zullen kunnen framen als extreemrechts. Bovendien heeft weren het voordeel dat allerlei moeilijke discussies niet hoeven te worden gevoerd, ook niet t.z.t. bij de eigen praatprogramma’s.

Het andere problematische thema vormt het heilig geloven van velen in de VvMU. Dat is problematisch omdat uitgerekend deze mensen het actief weren van extremisten in strijd achten met de door hen zo gekoesterde vrijheid van meningsuiting. Als deze mensen het hebben over niet gehoord worden, dan hebben zij het al snel over de schending van het fundamentele recht op meningsuiting. Lid worden van ON! doen ze alleen als die VvMU wordt gegarandeerd. De initiatiefnemers leken aanvankelijk dit oordeel te delen, maar in de vorige paragraaf liet ik al blijken dat dit oordeel zijn keerzijde heeft. De stennis rond een interview met Haye van der Heyden – aanvankelijk eveneens boegbeeld – deed Karskens en de andere initiatiefnemers beseffen dat er toch maar een grens gesteld moest worden. Geen zuil kan het zich veroorloven om een volkomen VvMU na te streven. Een zuil hoeft geen vrije meningsuiting te garanderen. Een zuil moet zich ervan bewust zijn slechts een van de diverse zuilen te zijn en zijn bestaansreden te danken aan het feit dat de andere zuilen geen vanzelfsprekende ruimte bieden aan andere dan de binnen die zuil heersende opinies. Voor ON! geldt dat het een bepaald geluid moet laten horen, het tot nu toe in de mainstream media onvoldoende gehoorde geluid. Niet ‘het’ ongehoorde geluid, maar een specifiek ongehoord geluid. Het gaat zodoende om een geluid dat, naar het oordeel van die leden, momenteel ongehoord of onvoldoende gehoord is. Over 10 jaar is de naam misschien achterhaald, als het geluid heersend en mainstream is geworden (doel bereikt; zou mooi zijn). Dan kan de naam gaan dienen als referentie naar wat ooit was.

Het eigenbelang van pleiten voor de vrijheid van meningsuiting

Bovenstaand wordt, kortom, bepleit waarom de VvMU vooral niet tot kernwaarde van ON! gemaakt moet worden. Er is nog een ander argument om dat niet te doen. Juist mensen die zich niet gehoord voelen, belijden de VvMU welhaast fundamentalistisch en dus tot op het bot. Dat lijkt te getuigen van zeer hoge normen en waarden, maar de echte reden is er eerder eentje van eigenbelang. Het eigenbelang is dat het je in staat stelt om hen die jou het spreken onmogelijk willen maken, te kunnen framen als tegenstanders van de VvMU. Kortom, je wilt die mensen op deze wijze dwingen om je alsnog te laten spreken. Maar wat nu als je zelf geconfronteerd wordt met iemand die een mening wil verkondigen die jij echt walgelijk vindt? Stel je bent fundamenteel pleitbezorger van de VvMU en ook fel anti-islam. Stel je wordt geconfronteerd met de vraag of een imam die meent dat de vrouw ondergeschikt is aan de man het spreken onmogelijk gemaakt moet worden. Dikke kans dat je antwoordt dat die imam dat moet kunnen menen en zeggen. Dat standpunt voorkomt bepaalde cognitieve dissonantie bij je; een afwijzing van VvMU voor die imam zou naar jouw gevoel anderen een argument geven om jouw eigen beroep op de VvMU af te wijzen. Zo van “als jij die imam het recht op spreken wilt ontzeggen, dan heb ik het recht jou het spreken te ontzeggen”. Maar er zijn nog ergere meningen op te noemen. Blijf je bij je standpunt over de VvMU, hoe erg de mening ook wordt? Zo ja, dan heb je bepaalde lessen uit het verleden niet geleerd. Het is ook al niet een typisch westerse verworvenheid om er zo fundamenteel in te gaan zitten. Velen leggen de grens bij geweld, maar op de keper beschouwd is die grens te gemakkelijk getrokken. Ten eerste is geweld maar één enkel ertoe doend criterium, ten tweede is geweld soms een te verdedigen keus.

Wanneer meningen geweerd moeten kunnen worden

Loslaten van het fundamenteel gaan voor de VvMU is niet hetzelfde als de VvMU bij het grof vuil zetten. Het is ook niet hetzelfde als VvMU met de mond belijden, maar in de praktijk alleen goedkeuren zolang het om jou welgevallige meningen gaat. Het gaat om goed nadenken over de consequenties van meningen op langere termijn en over de kans dat het kan lukken die meningen in het debat te verslaan. Sommige meningen zijn incompatibel met de kernwaarden van je zuil en zitten onwrikbaar in het hoofd van de verkondiger. Met name als ze de zuil zelf in groot gevaar kunnen brengen is het gerechtvaardigd om binnen de zuil die meningen te weren, kortom te zorgen dat ze ongehoord blijven.

Het is aan de politici, politie en rechter om ervoor te zorgen dat de VvMU conform de wet gehandhaafd blijft. De zuil mag wel degelijk de onderwerpen kiezen op basis van de kernwaarden binnen de zuil. De tolerantie zal er groot zijn, maar mag niet oneindig groot zijn. Het zijn de kernthema’s die uitgedragen moeten worden. Daaronder valt de VvMU niet, althans niet de fundamentele variant ervan.

Verzuiling

Als laatste het volgende: Het lijkt erop dat de afgelopen decennia sprake was van ontzuiling. Kranten en omroepen claimen tegenwoordig dat ze lang niet meer zo partijdig de oorspronkelijke kernwaarden uitdragen. Ze claimen meerdere kanten de ruimte te geven. De ‘ongehoorde’ mensen weten wel beter. Die ‘goede intenties’ zijn niet werkelijk waargemaakt. Hier wordt ook niet bepleit dat dit alsnog moet gaan plaatsvinden. Sterker, in de tijd dat er nog echte verzuiling was, waren mensen mogelijk minder verward dan tegenwoordig. Je las diverse kranten en wist gewoon hoe de journalisten erin zaten. Zij gaven de argumenten en feiten die in de debatten terugkwamen. Dus las je ook je eigen krant, want de visie van die journalisten stond je aan en zij gaven de argumenten en feiten die jou hielpen in het debat. Het duiden van de media was destijds een stuk makkelijker. De voorkeur van de journalist was destijds nog niet zo verhuld als tegenwoordig. Tegenwoordig claimen journalisten objectiviteit. Objectiviteit die echter bij nadere analyse vrijwel altijd een farce blijkt te zijn. Laat de tijd van de verzuiling maar terugkeren.