- Is ‘Critical (Race) Theory’ echte wetenschap? - 14 december 2021
- Het internet als mindblower en de mensenrechten als bron van onrust - 17 april 2021
- De ernstige fout in de UVRM: Universalisme - 11 februari 2021
Er heerst dit jaar een hoop onrust in de wereld. Waar komt die onrust vandaan? Van de wereld om je heen kreeg je ook in vroeger tijden wel het nodige mee, maar sinds het internet komt het heel veel heftiger binnen. Het voelt alsof je er een geheel nieuw soort zintuig bijkreeg. Of beter, alsof er een geheel nieuwe informatiebron voor je zintuigen bij kwam. Het internet in aanvulling op de informatiebronnen die voor mijn generatie al ‘gewoon’ waren: boeken, pamfletten, kranten, radio, tv. Bronnen die bij nòg eerdere generaties al evenzeer als nieuwe, extra bronnen voor onze zintuigen heftig moeten zijn binnengekomen.
Mensen hebben het heel lang moeten doen met mondelinge verhalen. De komst van boeken moet vast hebben ingegrepen als een mindblower. Eerst bij elites en pas veel later bij het gewonere volk. Pamfletten en kranten ontstonden wat later. Pamfletten hadden een kleiner, geregeld illegaal, bereik. Kranten gingen de dagelijkse actualiteit vertellen. Voor de eerste generatie die met pamfletten en kranten te maken kreeg, moet ook dat mindblowing zijn geweest. Toen de radio, eveneens mindblowing. Daarna de tv, wederom mindblowing. En nu dus internet. Absoluut mindblowing.
Mindblowing
Met mindblowing bedoel ik dat het overweldigend is. Voor het internet zal gelden dat mensen er sinds kort eerder onzekerder dan zekerder door zijn geworden. In de begindagen viel de hoeveelheid extra informatie nog mee, maar tegenwoordig is er haast geen vraag meer te bedenken waar internet geen uitgebreid zoekresultaat op teruggeeft. En dat zoekresultaat bevat dan veelal onderling tegensprekende antwoorden. Daardoor worden we gedwongen alsnog zelf te onderzoeken welk antwoord het betere is. Vroeger keek je in je encyclopedie en dan geloofde je wat er geschreven stond. Nu krijg je de antwoorden vanuit vele bronnen. Het antwoord uit je oude, vertrouwde encyclopedie voelt nog maar zelden als het beste. Twijfel slaat toe, ook aangaande de oude vertrouwde normen-en-waarden. Elke mindblowing generatie wacht het lot van pionieren. Er wordt druk gezocht naar een nieuwe balans, maar waarschijnlijk moet je vanaf je geboorte middenin die nieuwe ontwikkeling hebben gezeten om er helemaal ‘open’ voor te staan en er niet gek van te worden.
Teveel informatie?
Inzake de nieuwste ontwikkeling wordt er wel gesproken over information overload. Boeken, pamfletten, kranten, radio en tv verruimden ons blikveld. Internet is in wezen gewoon de volgende verruimende stap, maar dan in het kwadraat. Het zou zomaar teveel van het goede kunnen zijn.
Mijn generatie leerde al van jongs af aan omgaan met tv. We meenden dat internet er ook nog wel bij kon, temeer omdat we er zelf vorm aan gaven. We vertrouwden op ons adaptief vermogen, dat we schier onuitputtelijk inschatten. Wie enige afstand neemt, ziet dat de impact toch wel groot is gebleken. Ook de impact op ons sociaal functioneren is heftig. Neem onze manier van omgaan met andermans meningen.
Mensenrechten als vrijmakers
De aard van de groepen die de status quo bekritiseren is sterk veranderd. In vroeger tijden was degene met zonderlinge meningen totaal kansloos. Zelfs als meningen wat breder gedeeld werden, ging er nog heel veel water door de Rijn voordat die meningen gemeengoed werden. Het van hand tot hand gaan van een pamflet duurde al dagen binnen een regio, laat staan hoeveel tijd dat kostte binnen een land of werelddeel. En een enkel pamflet was maar een enkel pamflet. Het nam vele pamfletten voordat er iets van een politieke beweging uit ontstond. Daar gingen jaren overheen. Jaren waarin er van alles kon gebeuren dat het proces acuut stopte. Zo was er altijd de kleine elite die de meerderheid op punten knechtte en er veel aan gelegen was om het ontstaan van politieke oppositie te voorkomen. Uiteindelijk lukte het af en toe om de kleine, machtige elite op enkele punten te verslaan. De ontknechting maakte nog het meeste kans als deze werd verkocht onder de noemer ‘vrijheid’. Die ‘vrijheid’ kwam meer en meer en deze werd door het volk verheven tot ‘mensenrecht’. Andere wensen werden eraan gekoppeld en alle werden mensenrechten genoemd.
Nieuwe problemen, juist door de mensenrechten
Gezien de toestand in de destijdse wereld klonk die roep om mensenrechten mooi, maar men hield onvoldoende rekening met de mogelijkheid dat de verwoordingen in latere tijden weleens problematisch zouden kunnen gaan uitpakken. Gerald Russelman schreef een heel goed artikel over de VN-conventie inzake rassendiscriminatie. Een conventie die gestoeld was op de eerdere VN-conventie over mensenrechten. Menig tegenwoordig conflict vloeit voort uit de manier waarop de landen zich hebben gecommiteerd aan deze conventies.
Terwijl, zoals al gesteld, in vroeger tijden de zonderling geen schijn van kans maakte, geldt dat die zonderling juist op internet met gemak zomaar honderd anderen vindt die net zo denken. Het moeizame van pamfletten verspreiden is vervangen door het enorme gemak van verspreiden via mail, twitter, facebook, telegram of ander internetmedium, desnoods in het verholene van het dark web. De kleine, alom machtige elite bestaat niet meer, maar ook de grote overheid is niet meer in staat om die honderd zonderlingen zomaar te stoppen. De media zijn nog net in staat om het minder geïnteresseerde deel van de bevolking af te schermen van die zonderlinge meningen. Maar voldongen feit is dat die zonderlinge groepen niet meer zomaar zijn te neutraliseren. Daar komt bij dat het volk dat zou ervaren als een aantasting van het recht op vrije meningsuiting, wat immers met die conventies werd verheven tot mensenrecht. Ziedaar, we schoten ons destijds met die conventies in eigen voet, al heeft de meerderheid dat nog steeds niet door.
Ook traditie en cultuur staan nu onder druk
Maar het internet grijpt niet alleen in doordat het alle zonderlingen een basis geeft. Het grijpt ook in doordat allerlei tradities, culturen en normen-en-waarden wel ergens ter discussie worden gesteld, onder andere door die groepen zonderlingen, maar ook vanuit andere culturen. Zeker, in ieder land werd er altijd al laatdunkend gepraat over gewoonten in een ander land. Maar zulke praat leidde veelal niet tot oorlog; men vond het best zo, als die rare vreemdelingen maar niet “hier in ons land” de baas kwamen spelen. Zulke kwaadsprekerij bereikte ook maar mondjesmaat die vreemdelingen. Sinds kort ligt dat anders. Iedereen, waar ook ter wereld, heeft nu opeens een medium om iedereen, waar ook ter wereld, te bereiken. Om daarmee iedereen te kunnen becommentariëren en bekritiseren. Geen cultuureigen gedrag of traditie is nog heilig en veilig. Niets staat mensen nog in de weg om een traditie of gedraging van een willekeurig volk te veroordelen, vanuit een geheel andere cultuur of ander normen-en-waarden-stelsel. En dan niet in de eigen kroeg onder de eigen soortgenoten, maar op het openbare internet. Met als gevolg dat mensen nu via internet vernemen hoe er over hen kwaadgesproken wordt. En dat zet kwaad bloed, uiteraard. Menige bevolkingsgroep voelt zich dus door buitenstaanders aangevallen. Dit keer niet door legers, maar door betweterige activisten uit andere landen of zelfs door officiële organisaties als de VN. Activisten – waaronder ‘deskundigen’ – aan de ene kant van de wereld doen laatdunkend over tradities aan de andere kant. In theorie zouden die activisten juist via internet het fijne over die tradities te weten kunnen komen, maar zo werkt het toch weer niet. Er wordt namelijk ook heel veel, op zich beschikbare, informatie juist niet gelezen. Ze lezen voornamelijk de informatie die mede-activisten voor hen klaarzetten in de eigen echokamer. En zo zien we dat bevolkingen worden aangevallen door buitenstaanders, juist in een tijd dat het mensen zwaar wordt verweten als ze de eigen bevolking (de gevestigden) voortrekken boven de buitenstaanders. In deze sfeer wordt het uiten van ergernis over die aanvallen door menigeen opgevat als vreemdelingenhaat. In vroeger eeuwen zou de bevolking gewoon woedend op zulke aanvallen hebben gereageerd. Een beweging als KOZP zou kansloos zijn geweest. Die woede bestaat nog wel, maar wordt nu weggezet als extreemrechts, met verwijzing naar de mensenrechten-conventies. We hebben ons destijds echt in de eigen voet geschoten.
Massamigratie naar het geïdealiseerde westen
Er is nog een ander effect van het internet. Het internet is niet meer voorbehouden aan het westen; het is nu overal. Daardoor kan men nu overal het eigen leven vergelijken met dat van anderen. Het gevolg is dat er velen zijn die denken dat ze moeten verhuizen naar waar het leven goed zou zijn. Het leidt tot enorme migratiestromen. En wederom is het gebaseerd op slecht lezen van het internet. Het leven in de westerse wereld (want daarheen wil men zo graag verhuizen) wordt geïdealiseerd en bovendien willen degenen die er geboren en getogen zijn in hun hart alleen hen welkom heten die goed meegaan in de (westerse) cultuur en normen-en-waarden, en zo hebben ze nog wat eisen. Anders is men gewoon niet écht welkom. Ja, misschien wordt dat “welkom” wel beleden met de mond, al was het alleen al omdat veel ‘autochtonen’ zich herinneren hoe hun eigen voorvaderen ooit migreerden, maar in hun hart vinden ze het bedreigend voor zichzelf en hun kinderen. Dus ook hier wringt het tussen wat er halverwege de vorige eeuw aan mensenrechten werden geformuleerd en wat mensen in hun hart écht vinden. Het internet legt die frictie bloot voor wie het wil en kan zien.
Generatie Z eist en eist
Was internet niet eigenlijk een evolutiestap te ver? Evolutie is niet een kwestie van dat dingen alleen maar beter worden. Het kan ook een stap achteruit zijn. Velen noemen zich progressief, maar ook zij moeten toch erkennen dat verandering de verkeerde kant op kan gaan. Momenteel heerst er een nieuwe hashtag: #ChangeIsHere. Het wordt vooral van harte omarmd door Generatie Z, de eerste generatie die met internet vertrouwd is, want het was er al bij hun geboorte. Internet tast bij eerdere generaties het vertrouwen aan. Generatie Z lijkt er niet mee te zitten. Tradities en lokale normen-en-waarden van de eigen gemeenschap worden van jongs af aan door hen vergeleken met die van andere gemeenschappen. En er wordt uit een soort van wereldburgerschap bijzondere betekenis toegekend aan de ‘universele mensenrechten’. Deze generatie meent dat de vorige generaties geen echt serieus werk hebben gemaakt van die rechten en eist – ja, eist – dat die alsnog – maar nu echt – worden waargemaakt. Dit tot steeds minder verholen ergernis van eerdere generaties, die menen goeie redenen te hebben voor de pas op de plaats die werd gemaakt. Er was een onderbewust gevoel bij die generaties dat de VN-conventies niet àl te letterlijk moesten worden genomen; vandaar die pas op de plaats. Beter hadden die generaties de conventies kunnen verbeteren, maar dat is niet gebeurd en nu zitten we ermee. De met internet opgegroeide generaties vormen momenteel zo’n 40 procent van de wereldbevolking en de ouderen onder hen (15-25 jaar) zijn wel degelijk activistisch. Als zij de hashtag #ChangeIsHere gebruiken, dan bedoelen ze dat hun eisen absoluut en volkomen moeten worden ingewilligd; het is het activisme van de revolutionair, militant en met de vuist geheven. Het wordt nog niet zo benoemd, maar er is wel degelijk sprake van een generatieconflict. Terwijl de 15-25 jarigen nog wel kunnen rekenen op wat support bij de 25-35 jarigen (generatie Y, of millenials), is die steun er veel minder bij generatie X (de generatie geboren tussen1960-1980) en nog eerdere generaties. Die generaties hebben veel sterker een band met hun tradities en voelen die bedreigd worden. Ook hechten ze aan hun materiële en immateriële manier van leven. Zaken die ze al evenzeer bedreigd voelen worden. Terwijl vooral generatie Z zegt dat verandering nu eenmaal normaal, onvermijdelijk en goed is, zeggen die ouderen dat bepaalde zaken, waaraan zij nou eenmaal zijn gaan hechten, vooral niet veranderd moeten worden. Veel van die ouderen waren in hun jeugd veranderingsgezind (ofwel progressief), maar aan de veranderingen die zij teweegbrachten zijn zij uiteraard gaan hechten en die verworvenheden verdedigen ze nu uit de grond van hun hart. Bovendien zijn zij op wat latere leeftijd het mooie van de tradities gaan inzien. Ze hebben echter, logisch, niet meer de activistisch makende adrenaline van hun jeugd. Bovendien kost het ze moeite om een goed weerwoord te vinden op de voor hen nieuwe beschuldiging conservatief te zijn.
We kunnen niet wachten op Generatie Alfa
Samenvattend, wat we zien is dat over de VN-conventies inzake mensenrechten en discriminatie verschillend wordt gedacht en dat het internet die meningsverschillen heeft opgeblazen tot zeer ernstige conflicten. Internet is dus alleen al vanwege de information overload gewoonweg mindblowing gebleken, maar daar komt nu ook het gevoel van onrust bij ten gevolge van de vele conflicten. Conflicten die niet zozeer internet zelf betreffen, maar de VN-conventies. Conventies die hoognodig aan een grondige revisie toe zijn. Een revisie die er maar niet komt, omdat de critici van die conventies worden weggezet als extreemrechts, vreemdelingenhaters en racisten. Het lijkt een patstelling. Het worden zware tijden, in elk geval voor het westen. En als het de oudere generaties niet gaat lukken die revisies erdoorheen te krijgen, dan zullen we moeten wachten op Generatie Alfa. Die zijn echter pas net geboren, dus we moeten het als ouderen toch maar zelf gaan doen.
