Het is buiten een en al grauw- en grijsheid: de lucht is donkergrijs, de bakstenen van de huizen zijn grauw, de daken grijs, de trottoirs grijs, de straatklinkers ook al grauw, de boomtakken grijs, de hekken van het speeltuintje grijs, het schoolgebouwtje al even grijs, de auto’s overwegend grijs. Het is om triest van te worden.
Er is momenteel buiten even geen zon te bekennen. Het is echter niet koud voor de tijd van het jaar, het regent nu ook niet, de huizen zijn goed onderhouden, op vele daken liggen zonnepanelen geduldig te wachten op de zon, blauwe, groene en vooral veel zilverkleurige, goed onderhouden, auto’s staan al even geduldig te wachten voor de deuren, het gele klimrek van het speelplaatsje zal zo meteen worden bestormd door de jonge kinderen van het schooltje. Dat alles is niet iets om triest van te worden. Zeker dra het zonnetje voorzichtig doorbreekt en die kinderen over het pleintje hollen en racen is het eerder genieten.
Twee beschrijvingen van eenzelfde uitzicht vanachter mijn raam. Beide geldige beschrijvingen? Niet helemaal. In die eerste beschrijving was ik selectief bezig, liet ik sommige details bewust weg en werden andere details bewust negatief beschreven. Je zou kunnen tegenwerpen dat ik in de tweede al even selectief bezig was en bewust positief schreef. Toch is dat niet zo, althans niet in mijn beleving.
Stel, we kijken naar hetzelfde tafereel. Velen zullen, in essentie, eenzelfde beschrijving ervan ophoesten, maar evengoed zullen er twee of meer essentieel van elkaar verschillende beschrijvingen onderscheiden kunnen worden, als de groep maar groot genoeg is. Psychologen zeggen dan dat de ‘perceptie‘ (waarneming) verschilt. Onze zintuigen vormen een cruciale rol in de omgevingsanalyse die onze hersenen, wanneer we wakker zijn, voortdurend maken. Mensen kunnen verschillen in de kwaliteit van hun zintuigen, maar ook als iedereen in een groep mensen over identieke en niet haperende zintuigen beschikt, kan er verschil in perceptie ontstaan doordat de hersenen, veelal op basis van historie, besluiten bepaalde zintuiglijke prikkels tijdelijk te negeren of juist voorrang te geven. Tot zover de perceptie van taferelen. Maar hoe zit het met de perceptie van wat je leest en ziet verkondigd worden in boek en krant, op radio, tv en sociale media? Hoe zit het met de perceptie (?) van wat je niet met eigen zintuigen hebt waargenomen en waarvoor je afhankelijk bent van wat anderen erover verkondigen? Is daarbij eigenlijk wel sprake van perceptie? Ik denk deels, en deels niet.
Neem een documentaire. Ja, je ziet de beelden met je zintuigen. Je oog ziet een pruilend kindje met snot uit de neus en een vet en gescheurd overhemdje, je oren horen het huilen. Maar het was de documentairemaker die besloot jou uitgerekend dat beeld te tonen. Dat deed die maker op een, naar deze hoopt, indringende wijze. En dat dan ter onderstreping van een ‘boodschap’ die de maker beoogt. Eigenlijk hoopt de maker jou zover te krijgen dat jouw hersenen dezelfde analyse met bijbehorende gevolgtrekking maken als de maker maakte. En jij kijkt naar die docu omdat je òf diep geloof hebt in de integriteit van die maker òf die maker juist niet integer vindt en op zoek bent naar de zwakte in de redenering van die maker òf gewoon aan het zappen was en het welwillend een kansje geeft jou te beïnvloeden.
Integriteit is hier wel een sleutelwoord. Wie als niet-integer wordt beschouwd, wordt niet geloofd, of het moet gaan om iets dat niemand anders tegenspreekt. Wie als integer wordt beschouwd, wordt heel vaak al bij voorbaat geloofd. Een als integer ervaren persoon moet het in de redenering wel heel bont maken, wil je aan het verslag gaan twijfelen. Deze opsplitsing van mensen op basis van integriteit is nauw verwant aan het opdelen in te vertrouwen en te wantrouwen mensen. Dat opdelen is alle millennia van ons bestaan voor ons overleven van cruciaal belang geweest en het werd elke generatie weer van jongs af aan geleerd: Wie je kan vertrouwen en wie je moet wantrouwen, en waarop je moet letten.
De omslagpunten zijn niet in precieze jaartallen weer te geven, maar vòòr alle omslagpunten werd alleen de eigen clan geloofd, hoe het narratief (ofwel het subjectieve verhaal) over gebeurtenissen ook was. De vijand kon anders beweren, maar er werd niets van geloofd, zo vermoed ik (want ik was er niet bij). Alleen van min of meer bevriende clans werd nog weleens de versie van een gebeurtenis overwogen. Er kwam een omslagpunt toen clans zich gingen bundelen of werden overwonnen. Vanaf dat moment werd er gepoogd te komen tot eenzelfde narratief binnen dat hele gebied. Ook religie creëerde omslagpunten: alle katholieken/protestanten/moslims werden geacht elkaar te vertrouwen en anderen juist niet. Gebieden werden landen, landen werden landengroepen. Dat laatste omslagpunt is trouwens van heel recent, van nu, en is nog volop gaande. Eigenlijk speelt het nog niet wereldwijd. Voornamelijk Europa is daarvan het toneel. Een bijzonder krachtig omslagpunt was de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, in 1948. Hoe nobel bedoeld ook, het druist echter in tegen onze ‘natuur’ zoals de mens die alle vorige millennia uitte. Opeens werden we geacht niet meer te beginnen met wantrouwen, maar met vertrouwen in elk ‘medemens’, dus mondiaal. En sinds zeer kort worden uitgerekend, en paradoxaal genoeg, de wantrouwenden weggezet als te wantrouwen mensen.
Wie ooit dacht dat dit nieuwe vertrouwensdenken eindelijk tot echte wereldvrede zou leiden, vanuit het aanvullende idee dat het goede veruit de meeste mensen in echt alle landen heel veel meer aanspreekt dan het foute, zal anno 2023 op zijn minst verbaasd zijn over alle polarisaties. Anderen voelen beter aan waar die polarisaties vandaan komen. Je kan wel met elkaar afspreken dat er voortaan een pakket rechten gaat gelden voor ieder mens op aarde, maar daarmee is nog volstrekt niet geregeld hoe we aankijken tegen gebeurtenissen. En nog steeds koesteren groepen en landen hun eigen versie van gebeurtenissen, hun eigen narratief. En nog steeds is het zo dat wantrouwen gewoon terecht kan zijn, en dat vertrouwen soms gewoon volstrekt naïef is.
Het Westen kent vrijheid van pers. Deze vrijheid is nog niet zo heel oud. Het is een risicovolle keuze geweest ervoor te gaan. Waarom? Deze vrijheid heeft als consequentie dat ook het narratief van de vijanden van Het Westen mag worden gepubliceerd. Die versies van gebeurtenissen komen vervolgens via media tot de westerling. Die in vrijheid levende westerling koestert de vrijheid van pers van harte en denkt, oprecht, kritisch bezig te zijn door die publicaties tot zich te nemen. Het heersende verhaal komt zo onder druk te staan, net als de eensgezindheid in Het Westen. Er wordt tegenwoordig gepoogd lezers en kijkers te overtuigen van het bestaan van cruciale fouten in de vijandige versies, door ‘factchecking’ en bewustmaken van hoe propaganda ons doordesemt met desinformatie net zolang tot we ons keren tegen onze eigen ‘clan’, onze eigen regering, ons eigen land.
Er is een groot verschil tussen kritiek die zich opbouwt van binnenuit, en kritiek die wordt ingefluisterd door vijand-gezinden (even, omwille van het betoog, negerend dat ook intern vijanden kunnen worden onderscheiden). Die eerste vorm is wat we moeten koesteren, die tweede vorm is een groot probleem. Het is des te meer een probleem geworden sinds vijanden doorkregen hoe ze versies konden bouwen die mooi aansloten op interne kritiek. Juist degenen die van binnenuit kritiek leveren, lopen het risico te menen dat die vijanden eigenlijk hun werkelijke vrienden zijn, vrienden die wèl integer de waarheid zien en die zelfs verbanden weten te leggen waar ze zelf nog niet aan gedacht hadden, zoals dat er wordt samengezworen door zekere westerse elites tegen hun eigen volk. Die critici menen vaak dat ze als intellectueel goed op de hoogte zijn en bovengemiddeld goed in de gaten hebben wat er werkelijk speelt. Hun boekenkasten staan mogelijk vol met boeken van historici en memoires, ze menen zodoende alles te weten over de oudheid, de wereldoorlogen en wat de nodige wereldleiders in het verholene werkelijk bewoog. Wat ze echter zelf onvoldoende beseffen, en al helemaal niet toegeven, is dat ook zij die boeken wel degelijk hebben geselecteerd op basis van een voorkeur voor zekere auteurs die zij vertrouwen, of in elk geval nog niet wantrouwen. Ze hopen op auteurs die hun eigen narratief van het wereldgebeuren verder kunnen voorzien van stevige pilaren. Vaak beseffen ze dat ze in hun kritiek afwijken van de norm, maar daar gaan ze eerder prat op dan dat het ze aan zichzelf laat twijfelen. Voor de mening van de meerderheid voelen ze feitelijk minachting, onder het motto dat de meerderheid zich onvoldoende wil verdiepen en zich liever als makke schapen laat misleiden door de eigen regerende elite.
Als we bovenstaande toetsen aan hoe er door veel tegenstanders van de militaire en/of morele steun aan Oekraïne wordt gedacht, dan valt iets bijzonders op: De meeste van deze critici laten zich erop voorstaan de democratie te willen beschermen tegen machtsfiguren binnen Het Westen, maar tegelijkertijd spreken zij hun begrip, en sommigen zelfs hun bewondering, uit voor een dictatoriaal machtsfiguur als Poetin. Ook lijken zij er geen moeite mee te hebben het souvereine land Oekraïne, dat overduidelijk voor de weg van de democratie en vrijheid heeft gekozen, aan zijn lot over te laten. Dat doen zij door te volharden in het narratief dat Oekraïne een en al corruptie was én is én blijft, inclusief diens huidige president Zelensky. Alleen al dit deel van het verhaal over dat conflict is onwaar, maar deze critici daarvan overtuigen is een onmogelijkheid, want ze hebben zich ingegraven in hun loopgraven. Het heeft er alle schijn van dat opgeven van dat verhaal voor hun beeld op die oorlog een net even te zware klap zou betekenen. Stel je voor dat je je voegt naar de versie die in Het Vrije Westen de ruime meerderheid heeft verworven… Nee, de gelederen sluiten stuit hen te zeer tegen de borst. Ook, wie alle jaren iets tegen de NAVO en de VS had, gaat nu niet alsnog overstag. Zulke oude oordelen worden met man en macht verdedigd tot de laatste snik. Het irrationele, maar historisch verklaarbare, idee van ‘de vijand van je vijand is je vriend’ draagt verder bij aan het openstaan voor het narratief van die vijand. Je moet je afvragen hoe zij zich zouden opstellen bij een daadwerkelijke inval alhier door de Russen. Zouden ze zelfs dan aangeboden (al of niet militaire) hulp van bijvoorbeeld de VS afwijzen, onder het mom dat die nòg erger dan de Russen zijn? Of zouden ze zelfs bij het binnenrijden van tanks aan de kant van de weg staan te juichen met de Russische vlag?
Mag je je een voorstander van democratie noemen als je niet bereid bent de Oekraïners ook militair te helpen? Of als je vindt dat de Russen recht hebben op de nodige vazalstaten? Of als je vindt dat de Russen alle recht hebben op welke versie van de waarheid dan ook en dwingend voor te schrijven op alle scholen, ook in die vazalstaten?
Deze critici pleiten vaak voor RealPolitik. Bij RealPolitik verdwijnt het morele oordelen naar het tweede plan. Het is de afgelopen eeuw vooral een doctrine geweest waarin erkend wordt dat de wereld nu eenmaal bestaat uit een aantal invloedssferen en dat die maar beter geaccepteerd kunnen worden. Wat deze critici echter niet zien is dat die decennialange RealPolitik op de lange duur toch niet leidde tot ontspanning tussen die invloedssferen. Sterker, die sferen blijken uiteindelijk toch een keer te botsen, als tectonische platen die tot aardbevingen leiden. Appeasement en toegeven aan dictators heeft geleid tot heel veel onderdrukking van heel veel volkeren. Dat deerde Kissinger nooit persoonlijk, want al die volkeren leefden ver van zijn bed. En het onze. Op die decennia terugkijkend waren er allerlei momenten dat Het Westen juist niet aan RealPolitik had moeten doen. Het had principiëler moet vasthouden aan morele standpunten. Er is ook teveel handel gedreven met landen waar dictatuur heerste, en heerst. Vijanden zijn er erg rijk van geworden. Het ziet ernaar uit dat Westerse landen dit keer inzake Oekraïne een betere doorrekening maakten van de langetermijnkosten van RealPolitik: te hoog. Oekraïne vroeg om vrijheid, democratie en souvereiniteit. Het vroeg om aansluiting bij de Vrije Wereld. Dat weigeren zou het geloof in die Westerse waarden te sterk hebben ondermijnd. De geloofwaardigheid was in het geding. Kissinger kreeg dit keer niet zijn zin. Ja, de materiële en immateriële kosten van deze keuze zijn hoog en kritiek op de details is gepast én gewenst, juist binnen een echte democratie. Maar een waar democraat gaat niet ook nog eens zijn begrip of zelfs bewondering uitspreken voor Poetin, wil hij geloofwaardig blijven.
De op de hand van Poetin zijnde critici hebben zodoende een geloofwaardigheidsprobleem. En al hun ‘kritische’ boeken gaan hen daarbij niet helpen. Sluit de gelederen, nu het nog kan.
- Anne Buunk en het-korte-rokje excuus - 4 september 2023
- Is dit het échte verhaal over Tom Egbers? - 18 maart 2023
- Over het excuus ‘Had ze maar niet zo’n kort rokje moeten aantrekken’ - 15 maart 2023
Je hebt een groot vertrouwen blijkbaar, in de heersende Westerse systeem-media als het over Oekraïne gaat. Terwijl jij toch als geen ander, behalve ik misschien, weet hoe de msm al decennia de berichtgeving rond Israël manipuleren. En waarvan ik een beetje schrok, eerlijk gezegd, is de hartstocht waarmee jij me een serie op Netflix aanbeval, waarin Zelensky zelf een heldenrol speelt: https://en.wikipedia.org/wiki/Servant_of_the_People_(TV_series). Terwijl je in je stuk toch zo benadrukt dat er altijd kritisch naar alle producten van de geest gekeken moet worden, want, zoals je terecht vraagt, wáárheen wil de schrijver of docu-maker ons heen manipuleren?
Je hebt het over de persvrijheid en de risico’s van propaganda door de vijand die dat meebrengt. Nou, in het geval van Oekraïne is dat in de kiem gesmoord, want alles wat uit Rusland komt aan duiding van de oorlog is geblokkeerd door de boven ons gestelden. Je schreef deze fraaie zin: “Of nog erger: want die meerderheid wordt misleid door de eigen regerende elite.”
Na acht alinea’s van Algemene Politieke & Psychologische Beschouwingen vervolg je met: “Als we bovenstaande even toespitsen op hoe er door hen wordt gedacht over de oorlog in Oekraïne, dan valt iets bijzonders op.”
Ik vind dit koddig! “Toespitsen”. “Even”. “Over hoe er door hen wordt gedacht.”
En wat valt Peter dan op?
“Er zijn de nodige critici die zich erop voorstaan de democratie te willen beschermen tegen machtsfiguren binnen Het Westen, en die tegelijkertijd hun begrip en zelfs bewondering uitspreken voor wat een dictatoriaal machtsfiguur als Poetin in Rusland momenteel doet ten aanzien van een land (Oekraïne) dat overduidelijk voor de weg van de democratie, vrijheid en soevereiniteit (zelfbeschikking) heeft gekozen. Dat doen zij door te volharden in het narratief dat Oekraïne een en al corruptie was én is én blijft, inclusief diens huidige president Zelensky. Alleen al dit deel van het verhaal over die oorlog is onwaar, maar deze critici daarvan overtuigen is een onmogelijkheid, want ze hebben zich ingegraven in hun loopgraven. Het heeft er alle schijn van dat opgeven van dat verhaal voor hun wereldbeeld een net even te zware klap zou betekenen. Stel je voor dat je je voegt naar de versie die in Het Vrije Westen de ruime meerderheid heeft verworven . . . Nee, de gelederen sluiten stuit hen te zeer tegen de borst.”
Tot zover Peter. Er zijn inderdaad critici van het Westen die waarachtig moreel begrip hebben voor Poetin en hem zelfs bewonderen. Zoals Baudet en Joost Niemöler en Roelf-jan Wentholt. Ik hoor daar niet bij. Ik vind Poetin een corrupte dictator die zijn machtsbasis wil behouden en daar een mooi verhaal bij heeft bedacht over een degelijk Rusland dat de klassieke christelijke waarden van het oude Europa verdedigt tegen het decadente Westen dat ten onder gaat aan pedofilie en transgenderisme. En jij, Peter, hebt je veel harder ingegraven in jouw loopgraaf, want jij wenst niet te zien dat het regime van Zelensky slechts gradueel verschilt van dat van Poetin. En dat Amerika, EU en NATO wel degelijk wisten dat Poetin zich existentieel bedreigd zou voelen door het gewroet in Oekraïne en dat hij zou toeslaan. Sterker nog: de bewijzen zijn overweldigend dat zulks de bedóéling was. Zie bijvoorbeeld Jeffrey Sachs https://www.youtube.com/watch?v=0Edra2JH2tY&t=1854s.
En dan die versie die “in Het Vrije Westen de ruime meerderheid heeft verworven”. Ben je nog wel helemaal compos mentis, Peter? De meeste van je alinea’s gaan over subjectiviteit en manipulatie en je ziet niet dat die meerderheid slechts ontstaan is door censuur en volstrekt eenzijdige propaganda? https://bit.ly/3EzyWSac
En dan gaat Peter verder met een NSB-suggestie die je toch wel een Godwin moet noemen. Lees maar.
“Je moet je afvragen hoe zij zich zouden opstellen bij een daadwerkelijke inval alhier door de Russen. Zouden ze zelfs dan aangeboden hulp van bijvoorbeeld de VS afwijzen, onder het mom dat die nòg erger dan de Russen zijn? Of zouden ze zelfs bij het binnenrijden van tanks aan de kant van de weg staan te juichen met de Russische vlag? Mag je je een voorstander van democratie noemen als je niet bereid bent de Oekraïners ook militair te helpen? Of als je vindt dat de Russen recht hebben op de nodige vazalstaten? Of als je vindt dat de Russen alle recht hebben hun versie van de waarheid bij elkaar te scharrelen en dwingend voor te schrijven op alle scholen, ook in die vazalstaten?”
Hier ga ik verder niet op in. En citeer de volgend alinea van Peter:
“Deze critici pleiten vaak voor RealPolitik. Bij RealPolitik verdwijnt het morele oordelen naar het tweede plan. Het is de afgelopen eeuw vooral een doctrine geweest waarin erkend wordt dat de wereld nu eenmaal bestaat uit een aantal invloedssferen en dat die maar beter geaccepteerd kunnen worden. Wat deze critici echter niet zien is dat die decennialange RealPolitik op de lange duur toch niet leidde tot ontspanning tussen die invloedssferen. Sterker, die sferen blijken uiteindelijk toch een keer te botsen, als tectonische platen die tot aardbevingen leiden. Appeasement en toegeven aan dictators heeft geleid tot heel veel onderdrukking van heel veel volkeren. Dat deerde Kissinger nooit persoonlijk, want al die volkeren leefden ver van zijn bed. En het onze.”
Realpolitik in de afgelopen eeuw? Waar dan? Is die eeuw van 1900 tot 2000? Of van 1923 tot 2023? We nemen het ruim: van 1900 tot 2023. Want dan kunnen we de Eerste Wereldoorlog in de opsomming meenemen. En daarna kwam de Tweede. En moet ik nou echt alle “idealistische” interventies en oorlogen van Hongarije tot Tsecho-Slowakije tot Vietnam gaan opsommen? Voor de Amerikaanse zie hier: https://en.wikipedia.org/wiki/Foreign_interventions_by_the_United_States. Voor de Sovjets zie hier https://en.wikipedia.org/wiki/Foreign_interventions_by_the_Soviet_Union. Het meest invloed- en inzichtrijke boek van na WOII heet “The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order” https://en.wikipedia.org/wiki/Clash_of_Civilizations. Ik zou Peter willen vragen: waar heeft Kissinger een appeasement-politiek (= Realpolitik) tov dictators gevolgd? Bij Allende in Chili?
We citeren Peter maar weer eens:
“Op die decennia terugkijkend waren er allerlei momenten dat het Westen juist niet aan RealPolitik had moeten doen. Het had principiëler moet vasthouden aan morele standpunten. Er is ook teveel handel gedreven met landen waar dictatuur heerste, en heerst. Vijanden zijn er erg rijk van geworden. Het ziet ernaar uit dat Westerse landen dit keer inzake Oekraïne een betere doorrekening maakten van de langetermijnkosten van RealPolitik: te hoog. Oekraïne vroeg om vrijheid, democratie en souvereiniteit. Het vroeg om aansluiting bij de Vrije Wereld. Dat weigeren zou het geloof in die Westerse waarden te sterk hebben ondermijnd. De geloofwaardigheid was in het geding. Kissinger kreeg dit keer niet zijn zin. Ja, de materiële en immateriële kosten van deze keuze zijn hoog en kritiek op de details is gepast én gewenst, juist binnen een echte democratie. Maar een waar democraat gaat niet ook nog eens zijn begrip of zelfs bewondering uitspreken voor Poetin, wil hij geloofwaardig blijven.”
In de afgelopen decennia — ik denk dat Peter bedoelt: na de val van de Berlijnse Muur in 1989 — had het Westen dus nóg méér op morele gronden moeten interveniëren volgens Peter. Het tegenovergestelde, interveniëren op grond van “belangen”, noemt hij “Realpolitik”. Als we naar de periode 1945 -1989 kijken dan zien we zo’n beetje 40 Westerse interventies en na 1989 nog zo’n 20 stuks https://twitter.com/redfishstream/status/1416036030495576065. Uiteraard zijn al die Amerikaanse interventies, in beide periodes, verkocht als een hoger moreel doel dienend.
En de proxy-oorlog in Oekraïne is geen uitzondering. Peter is het eens met het Amerika van Biden, met de NATO, de EU en de msm: het gaat in Oekraïne om vrijheid, democratie, soevereiniteit, de Vrije Wereld, Westerse waarden en geloofwaardigheid. Maar daar gaat het bewijsbaar dus niet om: het Westen heeft van het corrupte Zelensky-regime, dat in de Donbass met nazistische bondgenoten tienduizenden slachtoffers maakte, een vazalstaat gemaakt om Rusland kapot te beuken en willens en wetens deze oorlog uitgelokt. Ze wisten dat Poetin Oekraïne als een voor Rusland existentieel belangrijk gebied beschouwt en ondanks alle waarschuwingen — Kennan, Kissinger, Merasheimer, Sachs — gingen de Biden-regering en de EU-autocraten dóór. Regressief-totalitair-links in de Atlantische wereld heeft deze oorlog gewild.
De meest schrijnende perversiteit in deze alinea is wel de zin: “Het ziet ernaar uit dat Westerse landen dit keer inzake Oekraïne een betere doorrekening maakten van de langetermijnkosten van RealPolitik: te hoog.”
Die Realpolitik, zou in dit geval de politieke lijn zijn geweest die Mearsheimer het meest duidelijk onder woorden heeft gebracht: beloof dat Oekraïne zonder toestemming van Rusland niet EU en NATO zal toetreden, du neutraal zal blijven en werk via economisch sociale vervlechting naar een toestand van welvaart en stabiliteit waar ook Rusland van zal profiteren. Als die politiek op tijd was ingezet, zou zelfs de annexatie van de Krim waarschijnlijke niet hebben plaats gevonden. De “idealististische” lijn heeft oceanen aan leed opgeleverd en Europa gigantische schade gedaan. En het einde is nog steeds niet in zicht.
Ik citeer Peters uitsmijtertje: “De op de hand van Poetin zijnde critici hebben zodoende een geloofwaardigheidsprobleem. En al hun ‘kritische’ boeken gaan hen daarbij niet helpen. Sluit de gelederen, nu het nog kan.”
Dat ‘kritische’staat tussen spottende aanhalingstekens. Dat doet Peter beter! Die schrijft een geheel vrijzwevende verhandeling over Het Algemeen Subjectief & Wantrouwend Menselijk Patroon. Met daarna een abstract overzicht van De Grote Lijnen In De Geopolitiek Sinds 1900 Met Speciale Aandacht Voor De Laatste Decennia, dat bewijsbare totale onzin is. Dat geheel gaat-ie vervolgens “toespitsen” op de oorlog in Oekraïene en dat doet-ie argumentsloos met alleen aan paar kreten die hem tot medestrijder van Ollongren maken: https://twitter.com/MartienPennings/status/1629203011032473602
Gefeliciteerd, Peter! Eindelijk veilig in de armen van D66!
______________________
Eerst een redactionele kanttekening: Op dag 2 na mijn publicatie bracht ik her en der nog wat tekstuele wijzigingen aan. Die waren bedoeld als verhelderingen en veranderden mijn stellingnamen niet. In de reactie van jou (Martien) staan wat citaten die nog de originele woorden bevatten. Ik denk dat je kritieken niet anders zouden zijn geweest na mijn wijzigingen. Echter, aan jou om dat eventueel tegen te spreken. (Verdere wijzigingen gaan er niet komen.)
Kernpunt is, denk ik, ons verschil in perceptie, analyse en gevolgtrekking inzake het democratisch, dan wel dictatoriaal, dan wel corrupte gehalte van Oekraïne. Kort door de bocht: Jij (Martien) vindt dat je én democraat kan zijn én je in praktische zin afzijdig kunt houden àls er sprake is van een conflict tussen twee ondemocratische, dictatoriale en/of corrupte landen, zeker als dat voor het Westen geen al te negatieve gevolgen heeft. Interessant.
Sterker, je vindt dat in het zich democratisch noemende Westen geregeld elitaire, dus niet uit het echte volk voortkomende, krachten uit verholen eigenbelang actief zitten te stoken tussen zulke onderling bekvechtende landen. Ook interessant.
Interessant omdat die standpunten een stevige bodem leggen voor het oppositionele geluid van tegenstanders van Westers ingrijpen bij zulke conflicten. Interessant omdat het het anti-NAVO sentiment verklaart. Interessant omdat het verklaart waarom bij deze tegenstanders een beroep op het sluiten van de gelederen aan dovemansoren is besteed.
Wat deze tegenstanders vòòr hebben is dat het een feit is dat Westerse landen, de VS voorop, menigmaal een foute, slecht uitpakkende keuze maakten in de afgelopen pakweg 75 jaar. Toch wil ik wijzen op het gevaar van generaliseren en whataboutism, temeer daar juist inzake het Oekraïne-conflict door het Westen heel anders gekozen is dan vroeger. Het is zodoende beter om die geschiedenissen maar even te laten voor wat ze zijn. Het Westen heeft deze keer principieel gekozen voor een moreel standpunt: Een land vraagt om aansluiting bij de democratische landen ten westen en het is onfatsoenlijk zo’n verzoek af te wijzen. Dat indachtig is de kern van de problematiek of Oekraïne wèl of niet afscheid aan het nemen is van de, in de kern Russische, vorm van ‘democratie’ waar een elite het voor het zeggen heeft, oppositie wordt vermoord of in het gevang wordt gezet en corruptie welig tiert. Ik meen oprecht dat Oekraïne hard bezig was om daarvan afscheid te nemen. Jij meent van niet. Je doet ook best badinerend over die filmserie en vindt me naïef dat ik juist die serie aanbeveel. Ik vind echter dat je het belang van die serie verkeerd weegt. Ik betwijfel ook of je er überhaupt naar gekeken hebt. Waarschijnlijk heb je zelfs aflevering 1 niet willen bekijken.
In het begin van de oorlog las ik ook de pro-Poetin stukken. Na een tijdje – en ja, zeker speelde mee dat ik mij ontvankelijk toonde voor de in Nederland uitgebreide waarschuwingen voor het propaganda-karakter en de vele desinformatie in zulke stukken – besloot ik zulke stukken te gaan mijden. (Net zoals ik tegenwoordig anti-Israël stukken mijd.) Het gaat om vertrouwen en wantrouwen, weet je nog? In dit geval kies ik inderdaad de kant van de meerderheid. In bijv. het Israëlisch-Palestijns conflict kies ik eveneens partij, maar daar is de verhouding helaas minder gunstig. Wat ik maar wil zeggen: Per onderwerp kan het verschillen. Generaliseren is hierbij linke soep.
De kern van de zaak is of Oekraïne zijn leven al was gaan beteren. Ook meen ik dat het percentage Oekraïense neo-nazi’s veel te zwaar werd aangezet. Wie kwaad wil spreken over Nederland schrijft dan dat Nederland een fascistisch land is, want Wilders dit en Baudet dat. Terwijl wij wel beter weten.
(Overigens heb ik nergens een Godwin geplaatst of een link met NSB’ers gelegd.)
Mijn herhaalde tip: Zet Netflix aan en zoek op ‘Servant of the People’. Kijk minstens aflevering 1, maar echt beter seizoen 1. Pas nà die serie werd Zelensky president. En kom mij niet aan met verhalen over de miljarden die Zelensky heeft weggesluisd, want die praatjes zijn echt allang naar het rijk der fabelen verwezen. Die komen echt uit een van de desinformatiefabrieken van de Russen.
In Oekraïne en Rusland. Én in de democratische rechtsstaten.
En dat Kwaad heeft het Westen flink aangewakkerd door een pseudo-idealistische politiek te voeren, onder leiding van de VS die valselijk beweerden dat zij niets dan goeds in de zin hadden. Waar ze natuurlijk vooral verlangden naar dominantie en velen ook nog eens met hun vette vingers diep in de honingpotten van “nieuwe markten” wilden reiken.
Dat “idealisme” heeft heel veel Kwaad opgeleverd. Kijk alleen eens naar het overzichtje in een tweet van Martien Pennings met een opsomming van de “Amerikaanse interventies sinds WWII”.https://twitter.com/MartienPennings/status/1630114255117623296
Roelf, ik geloof niet dat de UVRM het panacee was. Net zomin geloof ik in een Universele Verklaring van de Democratie. Landen kunnen wel beweren een democratie te zijn (doet Rusland immers ook, want ‘verkiezingen’), maar onder het mom daarvan kan inderdaad een autocratische elite de corruptie welig laten tieren, zelfs zonder dat het volk zich dat massaal bewust is. Bij mij dus geen ‘kleinemeisjes-verzuchting’.
Verder, ik spreek erg bewust over vrienden en vijanden. Dat leidt mogelijk tot het verwijt aan vijanddenken te doen – en daarop heerst in menig kring een taboe -, maar ik vind zulk denken beter dan ongelimiteerd ‘vrienddenken’. Maar let op, ik definieer dus ook vrienden. Of eigenlijk, ik zie het Kwaad niet als overal even erg aanwezig. Jij schakelt me te gemakkelijk Rusland en Oekraïne gelijk, en zelfs hen met ‘democratische rechtsstaten’, naar ik aanneem Het Westen. Dat laatste gaat me te ver, maar ook de gelijkschakeling van Rusland en Oekraïne gaat me te ver, veel te ver. Je ontkent waarschijnlijk volledig dat Oekraïne sinds de Maidan-revolutie een revolutionaire keuze vòòr democratie wenste te maken en werk begon te maken van bestrijding van de uitgebreide (op Rusland gestoelde) corruptie. Ik vind die ontwikkeling van groot belang en vind dat we hen daarbij moeten steunen. Hun revolutie is ook wel degelijk een ontworsteling aan de verlammende macht van Rusland. Wat de VS ook allemaal verkeerd heeft gedaan, doet er eigenlijk niet toe. Een land dat vrij wil worden en zich graag bij ‘ons’ wil voegen, moeten we niet in de steek laten.
Dat schrijvende wordt het me ook steeds duidelijker waarom Poetin uitgerekend nà die revolutie de strategie wijzigde naar een militaire. Dat wéér een aangrenzend land zich van hen afkeert, ervaart hij als ondermijning van Rusland’s belangrijkheid op het wereldtoneel.
Prima dat je past, Martien. Maar je mag niet zomaar schrijven dat ik ‘bereid ben honderdduizenden doden en oceanen aan menselijk leed te aanvaarden’. Toegegeven, de doden aan Russische kant laten bij mij geen tranen vloeien. Maar die aan Oekraïense zijde wel, uiteraard.
Hmm, Martien, je hebt me zonet op Twitter geblokkeerd. Je laatste twittertekst, die ik slechts kon achterhalen via een andere account:
“Ik had werkelijk gedacht dat ik na deze tweet van de discussie afscheid had genomen. … Maar nu moet het tóch nog even, Want ik ga nu ook van @petervanlenth afscheid nemen. Laat je onder behandeling stellen, Peter. Leest u even mee?”
Waarbij je een screenshot plaatste van mijn vorige reactie.
Wat je hier dus deed was 1) mij niet eens de gelegenheid geven om die tweet te kunnen lezen alvorens te blokken (je had ook met dat blokken nog even kunnen wachten), 2) mij op twitter framen als een harteloos iemand die nodig in therapie moet, door een citaat geheel uit de context op de twittermeute los te laten.
En dat van iemand die ik altijd hoog heb geacht. Ik kan wel stellen dat uitgerekend ik altijd veel meer begrip voor jouw stijl van schrijven opbracht dan het gros van de mensen. Dat blijf ik trouwens doen; je kijk op het Israëlisch-Palestijns conflict blijf ik uiteraard hogelijk waarderen. Maar dat ik nu zelf slachtoffer ben geworden van jouw ‘fileermes’ is zondermeer leerzaam. Het brengt een gevoel naar boven dat vele anderen alle jaren hebben moeten ervaren wanneer jij hen ‘fileerde’.
Je zal zijn gevallen over mijn uitspraak dat bij mij geen tranen vloeien bij de Russische doden. Ik ben daarin gewoon eerlijk. De Russen zijn hier de beestachtige daders die echt onvoldoende naar zichzelf kijken. Uiteraard geldt dit niet voor alle Russen. De zich wèl intern verzettende Russen hebben mijn volle sympathie.
Hoeveel tranen zouden bij jou hebben gevloeid om de Duitse soldaten? Hoeveel tranen vloeiden in de loop van de jaren bij jou om de Palestijnen? Ik heb ze nooit waargenomen bij je. Niet dat ik zulke tranen van jou verwacht. Ik voel ze zelf immers ook niet.
Triest dat je op deze manier alsluit.
Over dit uitgangspunt valt veel te zeggen maar de tijd ontbreekt me nu. Komt later.
Zo absoluut zie ik het niet, Roelf. Er is veel mis in het westen. Maar verhoudingsgewijs vind ik de situatie in Rusland véél ernstiger. Mede daarom kies ik wel partij vòòr dat westen, althans in DIT conflict. Ik ken wèl alle anti-Oekraïne argumenten. Daarvoor hoef ik niet meer te worden gewezen op youtube-filmpjes of boeken. Alleen, ik heb ze vergeleken met de pro-argumenten en heb vervolgens partij gekozen. Voor mij is leidend dat Oekraïne zijn leven was begonnen te beteren en wilde aansluiten bij het westen, weg van de onderdrukker Rusland. Dat acht ik de waarheid. Vanuit dat perspectief vind ik dat een democraat Oekraïne niet mag laten barsten. Maar de kritiek van Martien deed mij beseffen dat een democraat evengoed anti Oekraïne kan zijn, zonder dissonantie te ervaren, als deze echt meent dat Oekraïne nog steeds even corrupt is als altijd. Dat doet bij mij de vraag rijzen wat het ultieme betoog is om de anti-goegemeente ervan te overtuigen dat het een vals narratief aanhangt. Martien deed ik de netflix-kijktip ‘Servant of the People’. Hij weigert echter te kijken. Zeer jammer.
Ben benieuwd naar jouw beschouwing over goed en kwaad.
2) Hetzelfde geldt overigens voor Chinezen. Deze hebben een eigen idee over de wereld en de rol van China.
3) En Oekraïners, wat willen die? Zoeken zij aansluiting bij het Westen? Het is niet ondenkbaar. Als dat zo is, worden zij hier dan van weerhouden?
4) Nee, Oekraïne was vrij een koers voor democratie en rechtsstatelijkheid te kiezen.
5) Dat rechtsstatelijke model zou overigens Oekraïne onmiddellijk gedwongen hebben tot afzien van het discrimineren/onderdrukken van de Russische minderheid in het land. Dus in hoeverre Oekraïne nu echt Westers wilde worden valt te bezien.
6) Maar was Oekraïne wel echt vrij in het kiezen van zijn koers?
7) Nee, niet echt. Grove inmenging vanuit de VS leidde tot de ellende van Maidan in 2014. De VS stelde een anti-Russische regering aan.
8) Deze anti-Russische regering startte een terreurcampagne tegen de Russische minderheid in Oekraïne. Lekker rechtsstatelijk.
9) Maar het echte grote twistpunt was het voorgenomen Nato-lidmaatschap van Oekraïne.
10) Het Westen wist dat Rusland het Nato-lidmaatschap absoluut verwierp maar ging voort met het bewapenen en trainen van het Oekraïense leger volgens de Nato-standaarden. De facto werd Oekraine meer en meer een Navo-lid.
11) Is het onredelijk van Rusland dit Navo-lidmaatschap te verbieden?
12) Nee, dat is volstrekt redelijk. Zo kennen de VS de Monroe doctrine die een exact spiegelbeeld is van wat de Russen nastreven inzake hun nationale veiligheid.
13) Hebben de Russen alles gedaan om oorlog te voorkomen?
14) Ja, dat hebben zij gedaan. Het laatst nog in December 2021. Poetin kwam toen met een heel goed voorstel voor veiligheidsgaranties jegens Rusland. Had het Westen toen voldoende bij zinnen geweest dan waren onderhandelingen begonnen en was deze hele oorlog nooit uitgebroken.
15) Eind Maart 2022 lag er een ver uitonderhandeld vredesvoorstel tussen Oekraine en Rusland op tafel. Het Westen torpedeerde dit voorstel.
16) Zou het Westen misschien gemotiveerd worden door het idee Rusland te verzwakken? Ik denk het wel. Zou het Westen dan Oekraïne misbruiken voor het spelen van een eigen machtsspel? Ja, ik vrees dat dat waar is.
17) Maar nu nog even de hamvraag: Is het Westen moreel superieur? Kan het Westen de rol van bevrijder op zich nemen?
18) Ik wou dat het waar was. Ik wou dat het Westen echt de grote kracht richting democratie en rechtssatelijkheid was zoals het zichzelf graag afbeeld.
19) Het Westerse verval uit zich in een regelrecht imperialistische houding vanuit de VS.
20) Uiteindelijk zou volgens de imperialisten de hele wereld geregeerd moeten worden door dezelfde regels.
21) Waarom niet? Wat is daar op tegen?
22) De meest elementaire tegenwerping is dat onafhankelijke landen in competitie met elkaar tot veel meer en veel betere oplossingen komen voor de meest uiteenlopende problemen dan een wereldregering ooit zou kunnen.
23) Kijk naar dat invalide spektakelstuk dat EU heet. Gekte aan de macht.
24) Het Westen is in verval. Misschien zien de Russen dat verval met een scherper oog. Misschien zien zij de aanstormende groene terreur aan voor wat het is; het nieuwe gezicht van wat vroeger communisme heette.
‘Is het Westen in zo hoge mate moreel superieur dat het Oekraïne mag vernietigen in de hoop Rusland tot het Westerse morele niveau te verheffen?’
Eerst dit: Je 24-punts lijst is geen lijst van 24 argumenten, eerder van gedachtestappen. Wel is het handig om aan ‘stappen’ te kunnen refereren.
1) De meeste Russen mogen dan trots zijn op hun land, feit is dat, net als destijds de Sovjet-Unie, ook hun huidige overheid de waarheid naar zijn hand zet en daarmee niet alleen ons een rad voor ogen probeert te draaien, maar ook (of vooral) de eigen volkeren. Ook is het leven daar een flink stuk minder dan hier. Bovendien geldt de levensstandaard van de grote steden niet bepaald voor het hele land. En niet voor niets komt het gros van de soldaten aan het front uit verre gebieden, vooral uit het verre oosten. Het zijn vaak perspectiefloze werklozen.
3) Ja wel degelijk zocht Oekraïne (OE) aansluiting bij de rest van Europa. En ja wel degelijk probeerde Rusland (RU) hen daarvan te weerhouden. Punt 4 is daarmee gewoon onwaar.
5) Laten we vergeten hoe OE handelde vòòr Maidan. Vòòr Maidan was het immers niet meer dan een vazalstaat van RU en bepaalde in essentie het Kremlin wat in OE gebeurde, al waren er al sinds 2000 pogingen om aan te sluiten bij West-Europa. Tijdens en na Maidan werd de (in opstand gekomen) meerderheid geconfronteerd met een deel van de etnisch-russische (forse) minderheid die Maidan wilde laten neerslaan en later weer ongedaan wilde maken, ook met wapens en aanslagen. Logisch dus dat er conflict ontstond. Voeg daarbij dat het zwaar militante separatisme in de Donbass feitelijk géén beweging van onderop was, maar heimelijk opgezet door RU. Voeg daarbij dat het gewoon logisch is dat een land zulk militant separatisme wil bestrijden. Na de inname van de Krim werd het OE duidelijk dat het militair echt aan de bak moest. Dat het daarbij de hulp zocht van het westen is dan al evenzeer logisch. Bij wie had het anders moeten vragen om hulp, zeker gezien hun diepe wens om bij dat westen aan te gaan sluiten?
7) Er was geen ‘grove inmenging’ van de VS (of je moet élke vorm van bijstand grove inmenging noemen) en net zomin stelde die een regering aan. Je overschat daarmee de macht van de VS. Het was het Oekraïense volk zelf dat bij meerderheid toenadering tot West-Europa wilde. West-Europa zei geen ‘Nee’, want dan zou het een eigen moreel principe hebben verkwanseld (wat het in het verleden geregeld wèl deed, helaas.). (Als ik in 2016 had geweten wat ik nu weet, had ik het referendum absoluut omgekeerd hebben beantwoord: JA)
Je weet nog wat leidde tot de Maidan-revolutie? Een president die eerst aansluiten bij West-Europa beloofde, toen op bezoek ging bij Poetin en vervolgens op hangende pootjes terugkwam van die belofte. Waarna de meerderheid van het volk echt superkwaad werd en hem, na bloedige demonstraties, afzette. Hoe kan een democraat zo’n type ‘revolutie’ veroordelen of zo’n verraad goedpraten?
8) Terreurcampagne? Dus het eigen leger op militante ‘separatisten’ afsturen noem jij een terreurcampagne? Ik niet.
9) Ik weet zeker dat Macron én anderen (waaronder ook Biden) in de niet geopenbaarde gesprekken met Poetin hebben beloofd dat NAVO-lidmaatschap niet aan te bieden, op voorwaarde dat RU de soevereiniteit en koers van OE zou respecteren. Jij weet zeker van niet?
Bewapenen en trainen staat het westen vrij. Hoe gek dat ook klinkt, de Conventie van Geneve staat dat toe en het wordt formeel niet gezien als oorlogsdeelname. RU erkent dat blijkbaar ook (was zelf alle jaren groot exporteur van wapentuig). Anders had het wel verklaard dat het nu echt in oorlog is met het westen. Maar hoe weet jij zo zeker dat het daarbij ging om navo-standaarden? Kan een Javelin-raket dan worden afgeschoten op basis van diverse standaarden? Gaat het niet gewoon om handleidingen bij specifieke wapens?
13) Nee, de Russen hebben niks gedaan om de oorlog te voorkomen. Aan de onderhandelingstafels werden telkens eisen gesteld die voor OE onredelijk zwaar uitpakten.
16) Het westen zou het inderdaad verdomde fijn vinden als RU zwakker werd, want we zijn feitelijk, en ik vind terecht, doodsbang voor dat land. Maar nog liever ziet het westen dat RU zich gaat gedragen als een goede, of goeiige, buurman. Na het vallen van de Muur was daarop goede hoop. De Russen (of beter, de Russische overheid) heeft die hoop echter weer compleet teloor doen gaan.
16) Het westen is niet moreel superieur, in de betekenis van supermoreel. Wel is het moreel de meerdere van RU. Moeten wij RU dus bevrijden? Nee, want zo’n strijd moet het land zelf doen en willen. OE dan maar bevrijden? Ook daar is niet toe besloten. Wel werd besloten de Oekraïners te helpen in de door henzelf gewenste ‘bevrijdingsstrijd’.
22) Je rept over landen die in competitie tot betere oplossingen kunnen komen dan een wereldregering. Zo bezien lijkt het mij dat West-Europa tot betere oplossingen (tot beter overwogen besluiten) kan komen dan een land als RU. Hier moeten vele regeringsleiders, namens hun parlementen, eerst tot een eensgezinde aanpak besluiten, terwijl in RU het woord van één enkele mens (Poetin) al bepaalt. Onze regeringsleiders moeten altijd eerst het debat onderling aan. Poetin krijgt van echt niemand echt weerwoord. En zo dat een keer gebeurt, wordt zo’n dapper persoon snel van zijn toneel verwijderd.
23) Ja, de EU is zwaar te bekritiseren. Maar anderzijds is het ook wel weer logisch dat kleine landen de krachten bundelen om zich te kunnen verweren tegen een grote bullebak.
24) Dus nu is Poetin opeens iemand die ons probeert te behoeden voor communisme? Ik weet dat je het zo niet bedoelde, maar schrijf het toch even. Het westen maakt zeker fouten. Woke is er een van. Maar als Poetin zich aansluit bij anti-woke, is dat niet omdat hij woke als een bedreiging ziet. Hij mag van mij binnenlands anti-woke denken supporten. Maar als hij het noemt in zijn aan het buitenland gerichte speeches, dan is dat onderdeel van de Russische propaganda waarmee hij poogt mensen zoals jij, Martien en mij voor het Russische narratief te winnen. Bij jou en Martien lukt hem dat wellicht. Bij mij niet.
Welgemeende groet, Peter
De editor voor reacties heb ik vervangen door WP Comments Editor Plus. Stuk beter zo.
Oekraine wilde een vrij en Westers land worden en dit mocht niet van Rusland.
Ik geloof niet dat dit juist is. Ik meen dat Rusland Oekraine niet toestond tot de Navo toe te treden.
Had Oekraine afgezien van dat Navo-lidmaaatschap, dan was de oorlog voorkomen.
En had Oekraïne zich rustig verder kunnen ontwikkelen. Ik meen zelfs te weten dat Rusland geen bezwaar had tegen Oekraïense toenadering tot de EU. Dat verbaasde mij toen. Maar ik heb nu geen tijd om dat op te zoeken. Weet jij dat?
Zoals ik schreef, ik weet haast zeker dat Macron, Biden en alle anderen die met Poetin gingen praten hun gesprek aangingen met de belofte op zak dat er (for the time being?) géén navo-lidmaatschap zou komen. Wel wilden ze van Poetin horen dat Oekraïne soeverein en onbedreigd zou kunnen voortgaan. We waren er natuurlijk (?) niet bij (moeten zulke onderonsjes niet eigenlijk openbaar?!). Ik heb wel verklaringen van met name Macron gezien waarin hij zijn frustratie kenbaar maakte. Frustratie omdat hij er maar niet in slaagde te komen tot een goed gesprek. Bedenk dat de Krim toen al was bezet.
Viktor Janoekovytsj was de president die toenadering tot de EU beloofde. Totdat hij terugkwam uit Moskou. Toen trok hij die belofte in. Dus hoezo had Rusland geen probleem met zo’n toenadering.
En dan verhaalt Sachs nog van het saboteren van de geslaagde onderhandelingen van eind Maart . . . Als dat allemaal waar is, wat zegt dat dan over de oorlogszucht van het Westen? Of over het gevaarlijk domme beeld dat kennelijk werd gekoesterd van een zwak Rusland?
Hoe dan ook is het een verschrikkelijk falen van het Westerse leiderschap. En ze gaan maar door.
Het Westen, met name de VS, misbruikt Oekraïne om zo Rusland een slag toe te brengen. Jij denkt dat het Westen Oekraïne helpt. Het tegendeel is het geval. Het Westen geeft geen moer om Oekraïne. Rusland kleinkrijgen is het doel.
(Viktor Janoekovytsj was een verstandige leider die geen zin had om zijn land als Westers wapen tegen Rusland in te laten zetten? Zou dat kunnen?)
Zonet ‘Putin and the West’ gekeken op tv. Ik krijg niet bepaald de indruk dat de VS of EU uit waren op NAVO-lidmaatschap erdoor drukken. Integendeel juist. (Overigens is de driedelige serie nog niet aanbeland bij 2021. Of we zouden op npo-start nu de hele serie moeten gaan kijken.) Zeker, sommigen (zoals Obama) hadden op zekere momenten beter andere bewoordingen kunnen gebruiken, maar er werd sterk gepoogd te komen tot oplossingen. Ook is duidelijk dat Poetin hen telkens, als een strateeg, misleidde. De oprechtheid bij hem is volkomen afwezig (geraakt).
Bedenk ook dat het Westen telkens onderling moest komen tot overeenstemming en dat er altijd sprake was van tegenspraak. Je kan dat complotten noemen, maar dat zijn het niet. En er staat tegenover dat Poetin alleen met zichzelf hoefde overleggen.
Janoekovytsj scheet in zijn broek voor Poetin na diens bezoek aan Moskou. Niks geen verstandige leider.